مدرس فلسفه عالی و عرفان حوزه علمیه قم:
بخش عظیمی از ترویج فعالیت حوزه های علمیه و مباحث دینی مدیون موقوفات است
عطر حرم: «یكی از مسائلی كه وقف باید به آن توجه ویژه ای شود این است كه حتما باید هر نذز و نیتی كه واقف داشته است را اجرایی نماییم.»
به گزارش عطر حرم به نقل از ایسنا، اسلام به گونه ای اساسی و ریشه ای تمام نیازهای جامعه و پیروان خویش را بررسی نموده و چاره هایی را برای آن عرضه داده است كه ضامن و دربردارنده گسترش عدالت و مساوات است. بعضی از این قوانین عبارتند از: زكات، خمس، صدقه و وقف كه به مدد آنها مشكلات اقتصادی جامعه بر طرف می گردد.
وقف در بین مسلمانان دارای ارزش والایی است و از صدر اسلام تا كنون به آن توجه بسیاری شده است چون كه در پیشبرد شئون زندگی و استقامت پایه های گوناگون اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، بهداشتی و... جامعه اسلامی نقش موثر و به سزایی دارد.
اسلام به پیروان خود دستور داده تا با اجرای دستورات قرآن و شارع مقدس برای محرومیت زدایی از جامعه اسلامی اقدام كنند؛ یكی از این روش ها، سنت های حسنه «وقف» است. وقف از دیر باز به شكل های گوناگونی در تاریخ بشر وجود داشته است و اسلام آنرا در مسیری روشن، منطقی، هدفدار و دقیق قرار داده است.
درباره ارزش وقف و خصوصیت های آن روایات متعددی نقل شده است كه همچون آن می توان به حدیثی از پیامبر اسلام (ص) اشاره نمود. پیامبر در حدیثی می فرمایند: " اذا مات ابن آدم انقطع عمله، الا فی ثلاث، صدقة جاریة، او علم ینتفع به، او ولد صالح یدعو له (۱)؛ هر گاه فرزند آدم بمیرد عمل او قطع می گردد مگر از سه چیز: صدقه جاریه (وقف بعنوان نمونه ای از صدقه جاریه) علمی كه از آن سود برده شود. یا فرزند صالحی كه برای او دعا كند.
همینطور امام صادق (ع) در روایتی دیگر می فرمایند: "هیچ پاداشی انسان را بعد از مرگ تعقیب نمی كند مگر در سه خصلت: صدقه ای كه در زمان حیات بدهد كه این صدقه بعد از مرگش تا روز قیامت بعنوان صدقه موقوفه غیر قابل ارث جریان خواهد داشت. یا سنتی نیكو كه آنرا بنیان نهد كه خود بدان عمل كرده و دیگران هم بعد از او بدان عمل كنند یا فرزندی كه برای او طلب مغفرت كند. (۲)
در قرآن آیاتی كه بر وقف و احكام آن صراحت داشته باشد، وجود ندارد. اما مفسران قرآنی از كلیت برخی مفاهیم اخلاقی كه در قرآن ذكر شده است، چنین دریافته اند كه وقف مورد تایید قرآن كریم است. از نمونه هایی كه می توان به آن اشاره نمود این است كه خداوند در آیه ۴۶ سوره كهف می گوید: "... و الباقیات الصالحات خیر عند ربك ثوابا و خیر املا "، كارهای شایسته ماندنی نزد پروردگارت از نظر پاداش، بهتر و امید آن بیشتر است. همینطور در آیه ۲۰ سوره مزمل می گوید: "...و ما تقدموا من خیر تجدوه عندالله هو خیرا و اعظم اجرا" هر عمل نیك برای آخرت خود پیش فرستید پاداش آنرا نزد خداوند بیابید و آن اجر و ثواب آخرت (بهشت ابدی) بسی بهتر و بزرگتر و بیشتر است.
در تقویم جمهوری اسلامی روز ۱۵ آبان ماه را با عنوان روز وقف نامگذاری كرده اند و همه ساله از جانب سازمان اوقاف و امور خیریه در هفته وقف برنامه هایی را برای ترویج فرهنگ وقف و معرفی و تبیین آن با استفاده از رسانه ها برگزار می شد اما امسال به علت تغییراتی كه در سازمان رخ داد برنامه های هفته وقف با ناهماهنگی هایی همراه شد كه سازمان در ایام پایانی فقط یه نامگذاری عناوین روزهای هفته وقف پرداخت.
بر همین مبنا و با عنایت به مفهوم وقف و عوایدی را كه برای جامعه اسلامی در بر دارد و نپرداختن به این مهم امكان دارد كه صدمه هایی را در بر داشته باشد با حجت الاسلام و المسلمین بهرام دلیر- مدرس فلسفه عالی و عرفان حوزه علمیه قم گفت وگوی كوتاهی را داشتیم كه وی در ابتدا با اشاره به این مورد كه در طول تاریخ اسلام وقف همواره عواید بسیار زیادی را برای جهان اسلام به همراه داشته است، اظهار نمود: نیمی از وقف هایی كه در جامعه امروز ما وجود دارد در ارتباط با عزاداری امام حسین (ع)، مراكز درمانی، مساجد، حوزه های علمیه، مراكز آموزش عالی و... است كه مردم از عواید آن بهره می برند. در ارتباط با وقف سه ركن وجود دارد: ركن اول موقوفه، ركن دوم واقف و ركن سوم كه مهمترین ركن است موقوف ضد است. مهمترین بحث در رابطه به وقف ركن سوم است یعنی كسانی كه می خواهند از عواید وقف بهره ببرند.
وی تصریح كرد: فردی كه چیزی را وقف می كند اگر تعیین كند كه عواید آن به چه كسی برسد باید به این مورد به صورت دقیق پرداخته شود. اگر موقوفه ها در محل خودشان و در راهی كه واقف نیت و وصیت كرده است خرج نشود افرادی كه در این كار سهیم هستند مدیون واقف می شوند. ارگان ها و نهادهایی كه مسئولیت این كار را برعهده دارند حق ندارند هزینه های موقوفاتی كه عواید آن تعیین شده است برای جای دیگری هزینه كند چون كه این مورد از نظر شرع درست نیست.
این كارشناس خارج فقه و اصول تصریح كرد: می توان به جرأت این مورد را بیان كرد كه بخش عظیمی از حفظ دین و ترویج فعالیت حوزه های علمیه و مباحث دینی از نظر ظاهری مدیون موقوفات است. همینطور در طول تاریخ برای برپایی مجالس قرآن هم از عواید وقف بهره های زیادی برده ایم. شاید در طول تاریخ افرادی بوده اند كه بخواهند این مورد را كمرنگ جلوه بدهند اما خوشبختانه هیچگاه فلسفه وقف در جامعه اسلامی كم رنگ نشده است و آثار علمی، مذهبی، فرهنگی وحتی اخلاقی وقف را همواره در جامعه دیده ایم.
ایشان در ادامه با تاكید بر این مطلب كه عواید وقف باید به صورت دقیق در جای خودش هزینه شود، تصریح كرد: اگر فردی نمی خواهد كه موقوفات خویش را به ثبت سازمان و یا نهادی برساند می تواند از عالمان و یا معتمدان شهر و محله خود بهره ببرد و وقف خویش را ماندگار كنند. بحث های اجرایی ربطی به مبحث بحث ما ندارد ولی به نظر می آید كه كسی كه در راس هرم اجرایی موقوفات قرار می گیرد اولا متخصص دانش فقه به خصوص سیطره علمی و فقهی بر مسائل و فروعات وقف بوده باشد حداقل در باب وقف به عنوان مجتهد متجزی باشد و ثانیا یك اقتصاد دان كه از نظر علمی راهكارها و قواعد اقتصادی را مسلط بوده باشد چون كه اوقاف یكی از مراكز مالی مهم كشور است كه به تمام نذورات در مراكز زیارتی نظارت دارد و بدون تخصص موفقعیت چندان میسور نخواهد بود.موقوفات و نذورات از نظر گردش مالی جای مطالعه بسیار دارد.
منابع:
۱- وسائل الشیعة، ۲۹۲ / ۱۳. عوالی اللئالی، ۲۸۳ / ۳، ج ۱۷. مسند ابن حنبل، ۳۷۲ / ۲، ش ۸۶۲۷. بحار الانوار، ۲۲ / ۲. سنن ترمذی، ۱۳۷۶.
۲- «خصال» شیخ صدوق، جلد ۱، صفحه ۹۹.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب