عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد تشریح كرد
پوشش فقط به زن اختصاص ندارد
عطر حرم: عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار داشت: مساله پوشش اختصاص به زن ندارد و در جامعه بشری، باید زن و مرد پوشیده باشند؛ آن چه كه در تصاویر از پیشاتاریخ مانده، پوشیدگی زن و مرد است.
به گزارش عطر حرم به نقل از ایسنا، هادی وكیلی در سلسله جلسات چهارشنبه های عفاف و حجاب در بررسی حجاب از منظر تاریخی، درباب واژه حجاب اظهار نمود: آن چه كه ما واژه حجاب را برای آن به كار می بریم، پوشش، پوشاك و... است. اطلاعات تاریخی موجود به اصطلاحی كه به كار می بریم مربوط به سه هزار سال است. اصطلاح به كاربرده پیشاتاریخی است. ادواری كه بیشتر باستان شناسان در آن به ما كمك می كنند یا حتی در ادوار بسیار گذشته در دنیای پارینه سنگی و جایی كه عصر تاریخی آغاز میگردد كه در آن جا اسطوره شناسان به ما كمك می كنند. از انسان های ادوار گذشته منابع مفتوح قابل استناد در اختیار است. آثاری مثل كتیبه یا كتاب هایی كه از سه هزار سال پیش است.
وی افزود: آگاهی های محدودی كه از دوره پیشاتاریخی داریم، مبتنی بر اسطوره و آگاهی های باستان شناسان در قاره ها، كوه ها، نقش برجسته ها و... آن چه كه كشف شده و ما در اختیار داریم، نشان دهنده انسان زن و مرد پوشیده است. در بیشتر نقش برجسته ها، نقاشی ها و... تصاویر انسان بیشتر مرد و به ندرت تصویر زن دیده میگردد. مساله پوشش اختصاص به زن ندارد و در قاعده جامعه بشری باید زن و مرد پوشیده باشند. آن چه كه در تصاویر از پیشاتاریخ مانده پوشیدگی زن و مرد است. مفهوم پوشیده بودن در دنیای قدیم شامل سه قطعه لباس بوده كه شامل لباس سر، تن، پا است كه عموما در آثار به جا مانده دیده میگردد.
این استاد دانشگاه عنوان كرد: اطلاعات تاریخی می گوید بیشتر دنیای متمدن از حدود سه هزار سال پیش تا دوران معاصر پوشش نسبتا كامل داشتند. در ایران، هند، چین، مصر، اروپا و... آگاهی هایی داریم كه انسان ها پوشش دار هستند. بیشتر تمدن ها مثل ایران، چین، هند و... مبتنی بر داشتن پوشش است. حدودا تمام ادیان بدون استثناء ادیان الهی و ادیان بشری قائل به حجاب بودند اما در دو مقطع نمونه هایی از حداقلی بودن پوشش را می بینیم. در بعضی قبایل غیرمتمدن نمونه هایی را برخی از جامعه شناسان گمانه زدند كه در جنگل های آفریقا و آمازون در بالای آسیا و شبه قاره هند به صورت احتمالات در مناطق استوایی خصوصاً قبایل كه در جنگل ها بودند، پوشش حداقلی داشتند. كه زندگی آنها مبتنی بر یك زندگی بسیار ابتدایی كه به زیست حیوانی نزدیك تر از زیست انسانی بوده است. در حد محدودی در تمدن یونان باستان و پیش از ورود به مسیحیت به این منطقه باز شواهد و نمونه هایی از مجسمه های عریان داریم. در عین حال در همان جامعه تصاویری كه از سقراط و ارسطو برای ما به جا مانده انسان هایی است كه لباس سر، تن و پا دارد.
وی با اشاره به اینكه «عرف به اكثریت بسیار قاطع جوامع بشری بیشتر از آن، این خاصیت ها را دارا بودند» اشاره كرد: اگر عفاف را روح حفاظت از خاصیت های زنانه و مردانه بدانیم و حجاب را ابزار حفظ آن، بدین صورت عفاف برای تمدن های پیشین مهم بوده است. بدین معنا كه عبور از خط قرمزهای روابط جنسی به شدت قبیح تلقی دانسته و در بیشتر تمدن ها مجازات سنگین داشته است. در تاریخ فلات ایران هخامنشی مرد و زن ایرانی پوشش كامل داشته و لباس سر و تن و پا دارند. عمده تصاویر باقی مانده از هخامنشی از مردان است و اصولا تصویر زن نداشته و تصاویر مختص به آقایان است. در دوره ساسانی وقتی به سراغ بیستون می رویم تصاویر مردانه است اما در بعضی از موزاییك ها، كتیبه ها و سكه های باقی مانده نمونه هایی از تصاویر زن هخامنشی و ساسانی مشاهده میگردد.
عضو هیات علمی دانشكده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی با اشاره به اینكه «در دوره معاصر رضاشاه كشف حجاب نكرد منع حجاب كرد» بیان كرد: در كتاب خاطرات و خطرات مهدی قلی خان هدایت می گوید: « چادر و مشكو(شنل) رسم ایرانی ها بود و از آنجا ریشه داشت و در شاهنامه در سه جا ذكر چادر شده است. حجاب فخر نجبا بود و ما مدعی تجدید دوره پهلوانی (ایران باستان) هستیم. در تخت جمشید یا بیستون صورت زن نیست.». پوشش زن و مرد پارسی در همه دوره ها از پوشش كامل برخوردار بودند. تصاویر آنرا در كتاب تاریخ پوشاك اقوام ایرانی كه به نویسندگی مهرسا غیبی است می توانید ببینید. پژوهشی كه انجام شده در این كتاب بسیار دقیق است. از تصاویر و آثار به جا مانده نقش تمام انسان ها محجب و پوشیده است. پس از سقوط هخامنشیان دوره كوتاهی سلوكیان بر تخت سلطنت نشستند كه به ندرت نمادهایی از پوشش بینابینی در این دوره دیده میگردد. تعداد و مدت دوره سلوكیان بسیار كم است اما خیلی زود سلوكیان جذب فرهنگ ایرانی شده و فرهنگ و پوشش ایرانی بر آنها غلبه می كند. در دوره اشكانیان پوشش زن و مرد ایرانی همان پوشش دوره هخامنشیان اما با اندكی تغییر است. چند تصویر از آن دوران است كه مرد ایرانی ریش نداشته و یا قواره لباس او كوتاه تر شده كه احیانا تحت تاثیر فرهنگ یونانی بوده است. در دوره ساسانی این پوشش قوی و كامل تر میگردد.تعداد آثار به جا مانده در دست ما زیاد است كه نشان داده است كه در این دوره پوشیده تر از ادوار و شبیه به دوره هخامنشی هستند. بعضی گمانه زدند كه در دوره ساسانیان دین زرتشت بعنوان دین رسمی اعلام گردید و در آیین ساسانی زن باید پوشش داشته باشد همان گونه كه زنان زرتشتی ایران كاملا پوشیده و باحجاب هستند.
وی ابراز كرد: پس از آن اسلام، حجاب را برای مسلمان الزامی كرد. عرب غیرمسلمان كه شامل اهل كتاب، مسیحی، سابقین، زرتشتی كه همه آنها دارای حجاب كامل بودند اما عرب بت پرست پوشش عرفی خودرا داشت. این پوشش دو خاصیت داشت كه مانند زندگی عرب بیابان گرد، بسیار ساده بود. اسلام این حجاب را ساماندهی كرده و پوشاندن را تعریف می كند. دروغ است كه ایرانیان به زور و اجبار مسلمان شدند بلكه ایرانیان به تدریج و به فاصله چهار قرن مسلمان شده و هیچ الزامی در مسلمان شدن آنان نبود چون پوشش مورد نظر اسلام با پوشش دوره ساسانی بسیار نزدیك بود. بدین سبب ما هیچ گزارش جدی از درگیری در مورد پوشش ایرانی در سده های نخست نداریم. یكی از علت های تسهیل مسلمان شدن ایرانیان، خیلی از آموزه های ایرانی با دین اسلام همچون پوشش، سازگاری داشت.
وكیلی اشاره كرد: پس از آن وقتی مغول ها به ایران حمله كردند، مغول ها در پوشش كمی رهاتر بوده اما بدون پوشش نبودند. زن و مرد مغولی پوشش داشتند اما از تصاویر زن مغولی كه مقیم ایران موجود است این زنان پوشیده بودند چونكه مغول ها خیلی زود هضم در فرهنگ ایرانی شده و به پوشش ایرانی رسیدند. پوششی كه از دوره عباسیان تا دوره پهلوی داریم افزوده هایی به پوشش زنان است كه در آن استفاده از پوشیه در دوره عباسیان رواج پیدا كرد و در دهه ها و سده های اول این پوشش برای خاندان سلطنتی بود. از اواسط دوره قاجار زمزمه هایی از حجاب گریزی و ستیزی دیده شد كه تك نمونه هایی از كشف حجاب یك زن ایرانی را در آن می بینیم. در نشریاتی مانند حبل المتین مقالاتی درباب بی حجابی چاپ و اشعاری در نقد و تمسخر حجاب باز سروده می شد. ورود این جریان ها به ایران عمدتاً از سمت كسانی بود كه تحت تاثیر جریان های جدید در فرهنگ مغرب زمین شدند.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: ما در قرن ۱۹ و ۲۰ در تمامی ابعاد تحت تاثیر غرب قرار گرفتیم كه علاوه بر بعد پوشش، خوراك ما باز هم تحت تاثیر قرار گرفت. نهایتاً حكومت رضاشاه حجاب را در ایران ممنوع كرد. این حادثه نشان داد كه این سیاست جواب نداده است؛ چونكه پروفسور پیتر آوری انگلیسی استاد دانشگاه كمبریج می گوید: «كل زنان ایرانی كه بی حجاب شدند ۳ هزار نفر بودند». در پهلوی دوم وقتی نتیجه كار قبلی دیده شد، اشاعه فرهنگ بی حجابی در جامعه گسترش پیدا كرد. در عین حال از اطلاعات موجود زنان آن دوره، نشان داده است كه اكثریت زنان به پوشش ایرانی اسلامی خود پایبند بودند. در دهه پایانی پهلوی یكی از خاصیت های عجیب فضای اجتماعی ایران، بازگشت زنان ایرانی به حجاب است. پس از انقلاب فضای عمومی، پوشش و حجاب در اختیار قرار گرفت كه در این خصوص گفت وگوهای زیادی است.
وی درباره تغییرات حجاب در ادوار و وضعیت حال حاضر عنوان كرد: به لحاظ آماری چیزی رخ نداده است. ما همیشه بیشتر از واقعیت موجود حجاب، مطرح می نماییم. تفاوت اجتماعی بین زنان باحجاب و بی حجاب وجود دارد. زنان باحجاب تا زمانی كه كاری در جامعه نداشته باشند حضور پیدا نمی كنند اما زنان بی حجاب برای نمایش خود به خیابان می آیند كه میزان تظاهر در این طیف بیشتر است.
وكیلی افزود: در دوره معاصر گرفتار بحران هویت شده ایم. دل بحران هویتی فرد نسبت به خودش كم بینی و خودكم بینی و پریشانی است. در بحران هویت یك منی وجود دارد كه از من بهتر است كه با آن همذات پنداری كرده و خودرا شبیه آن و تبدیل به هویت ثانویه می كند كه درمان آن بازگشت به هویت ایرانی اسلامی است. در گسترش حجاب ستیزی شواهد نشان داده است كه دشمنان اسلام نقش دارند. حجاب یكی از خاصیت های مهم هویت ظاهری و بیرونی است. اگر پوشش عوض شود، اعلام به تغییر هویت شده است. حجاب در انقلاب سلاح بزرگ انقلابیون است.
عضو هیات علمی دانشكده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد درباره تاریخچه رنگ مشكی چادر اظهاركرد: رنگ پوشش در تاریخ باستان متنوع و علاوه بر آن تنوع جنس باز داریم. حجاب زن برای این است كه جاذبه های زن در محیط عمومی كم و در محیط خصوصی ارائه شود. حجاب جاذبه های جنسی را كم كرده و جاذبه های واقعی را بیش تر می كند. در سه دوره از ادوار رنگ مشكی برای پوشش عرف جامعه پذیرفته شد. رنگ مشكی را اُبهت و متانت می دانستند ولی قاعده به پوشش مشكی نیست.
وكیلی درباره هدف از این نشست ها بیان كرد: ما در تمامی موضوعات فرهنگی و به خصوص در مشكلات پوشش به دنبال چاره هستیم. واقعیت این است كه زن ایرانی حتی اگر بی دین باشد، باید باعفاف باشد. مرد ایرانی در تمام دوره ها متین بوده است. اگر به لحاظ هویتی به فرهنگ خود افتخار نماییم، تمام مشكلات اساسی ما حل میگردد. اگر می خوایم مساله توسعه در ایران حل شود باید به اعتماد به خود برگشته و به هویت خود افتخار نماییم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب