ترجمه؛
نگاهی به زندگی علمی محمد آركون، اندیشمندی كه از زمانه خود جلوتربود
به گزارش عطر حرم آثار آركون حوزه های گسترده اندیشه ای را در هر دو دوره كلاسیك و مدرن، هم در مورد مسایل فلسفی و اخلاقی و هم پیرامون ایده های تاریخی را در بر می گرفت.
به گزارش عطر حرم به نقل از مهر، متن زیر ترجمه ای از سید جلال محمودی در مورد محمد آركون است كه در ادامه می خوانید؛محمد اركون در یكم فوریه ۱۹۲۸ در تاوریرت میمون، یك روستای كوچك در كاب یلیه ی بزرگ، واقع در شمال الجزایر، به دنیا آمد. وی در مسقط الرأس خود مقطع ابتدایی را گذراند. پس از سپری كردن مقطع متوسطه در اوران، تحصیلات دانشگاهی را در دانشكده ادبیات الجزایر و سپس در سوربن پی گرفت. در ۱۹۵۶ عهده دارِ زبان و ادبیات عرب گردید. در ۱۹۲۸ موفق به دریافت دكترای فلسفه شد. در آغاز در كسوتِ استادِ ادبیات و علوم انسانی در استراسبورگ (۱۹۵۶-۱۹۵۹) و هم در مدرسه ولتر در پاریس(۱۹۵۹-۱۹۶۱) مشغول به تدریس شد؛ سپس بعنوان استاد مدعو در سوربن(۱۹۶۱-۱۹۶۹) و لیون ۲ (۱۹۶۹-۱۹۷۲) و سرانجام در كسوت استاد پاریسِ ۸ و ۳ – سوربن جدید – (۱۹۷۲-۱۹۹۲) به حیات علمی خود ادامه داد.محمد اركون، دوره ها و سخنرانی های بسیاری در كشورهای مختلف، برگزار كرد. او استاد مدعو در چندین دانشگاه بود. دانشگاه كالیفرنیا ۱۹۶۹، دانشگاه كاتولیك لویان در بلژیك از ۱۹۷۷-۱۹۷۹، پرینستون در ۱۹۸۵. وی سردبیر علمی ژورنال آرابیكا (ARABICA) بود. عضویت در انجمن عالی خانواده و جامعه(پاریس، ۱۹۹۵-۱۹۹۸)؛ عضویت در كمیته بین المللی اخلاق به منظور زندگی علمی و سلامت(۱۹۹۰-۱۹۹۸). در جولای ۱۹۹۶، او یكی از كسانی بود كه موفق به دریافت «لژیونِ افتخار» و جایزه دانشگاهی «نخل» شد. در ۲۰۰۲، او هفدهمین جایزه جورجیو لویی دلا ویدا را از سوی مركز مطالعات خاور نزدیك به پاس همه تلاش هایش در عرصه مطالعات اسلامی، از آنِ خود كرد. در ۲۰۰۳، جایزه «ابن رشد» را دریافت كرد.محمد اركون در شب ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۰[سن هشتاد و دو سالگی] در پاریس دارفانی را وداع گفت. او متفكری معروف و در سطح جهانی به واسطه كارهایش روی اندیشه اسلامی و هم نظریات انتقادیش روی اسلام و دنیای مسلمانان، بلند آوازه بود. به صورت كلی، وی در عرصه «دین» و به صورت ویژه روی «اسلام» مطالعات و نظرات جدیدی داشت...شاید هیچ كس به اندازه محمد اركون، در جهت بازاندیشی معارف عربی ـ اسلامی در سایه الزامات فكر مدرن و لزوم تغییرات اجتماتی ـ سیاسی در جوامع عربی ـ مسلمان، تلاش نكرده باشد(Arkoun، ۱۹۸۴). او مطالعات خویش را روی میراث ِ(turath) حجیمِ دوران كلاسیك كه البته بسیار چشمگیر و پرمحتوا هم بود، متمركز نمود(Arkoun، ۱۹۷۳). او خواستار بازخوانی فكر اسلامی بود؛ وی به دنبال مبانی ای به مثابه یك رویكرد بود تا با بهره گیری از آنها، شاكله عقلانیت اسلامی را بگسلاند و از نو و اساس، آن را به گونه ای باسازی نماید تا بلكه ابعاد مدرن به خود بگیرد. اگر نظریات وی همیشه پژواكِ مقبولیت به خود نمی دیدند، شاید بدان دلیل بود كه آركون از زمانه خود جلوتر بود! با این وصف، بدون شك، او یكی از مهمترین متفكران معاصر مسلمان بشمار می آید. باری، او نویسنده ای پركار بود. آثار تأثیرگذارش حوزه های گسترده اندیشه ای را در هر دو دوره كلاسیك و مدرن، هم در مورد مسایل فلسفی و اخلاقی و هم پیرامون ایده های تاریخی كه شاملِ تاریخ تطبیقی ادیان و مردم شناسی هم می شد، در بر می گرفت.كارهای سودمند و مورد علاقه او، در كنار سایر دلبستگی هایش، عبارتند از تلاش های نظری(تئوریك) و روش شناسی و هم اساساً نگرش جدید به مسائل و معضلاتِ جاریی كه جوامع عربی ـ اسلامی با آن دست به گریبانند...اركون به دنبال ریزی اندیشه های خود نقّاد، تحلیل گر و تابع رویكردِ درزمانی است تا بدانجا كه اولین دغدغه وی بر ساختنِ یك مردم شناسی تاریخی، فارغ از هر گونه رنگ وبوی نوستالژیك نسبت به گذشته و هم مجرّدِ از حواشی آغشته به فكر اسلامی، در قلب مدرنیته است. از این رو، كارهای او مكمل و همبندِ هم بشمار می آیند. به گونه ای كه می توانند عناصر لازم را برای پاسخگویی به دشواره های مختلفی كه شخصیت اسلام و جوامع اسلامی را شكل داده اند، فراهم سازد(Arkoun، ۱۹۷۸). افزون بر این، او یك «چالش» پیش روی همه فریفتگانِ جمود(تقلید)، از هر طیفی كه باشند، می گذارد و آن این كه یك ریز فكر اسلامی معاصر را نقد می كند. به هیچ وجه نمی توان سهم فكر كلاسیك اسلامی را نادیده و یا حتّی دست كم گرفت، آنجایی كه او روی آن تمركز كرده و بالاترین و بزرگترین جایگاه را در دستاوردهای متنوع فلسفی، اخلاقی، حقوقی و غیره، به خود مختص كرده است..به هر روی، می توان گفت كارهای محمد اركون در زمینه اسلام شناسی، نمی توانست رضایت بخش باشد و باریك بینی های علمی جدّی ای می طلبید؛ و البته خود او هم به هیچ وجه ادّعای زنده كردن «میراث» را به صورت تمام وكمال نداشت. بلكه بالعكس، تلاش می كرد تا محدویت ها را به دیگران بقبولاند! به عبارت دیگر، در حالیكه او تلاش می كرد میراث اندیشگانی مسلمانان را به مثابه یك بنیانِ چند وجهی و هم به مثابه یك عقبه و تكیه گاه برای فكر معاصر معرفی نماید و بشناساند، فاصله زمانی با آن را هم پذیرفته بود و اجازه ردّ كردنِ جستجوی هر گونه رویكرد مادیگرایانه را به آن نمی داد(Arkoun، ۲۰۰۲).محمد اركون، پیوسته بر پژوهش های تجربه گرایانه و هم بر آغازِ رویكردهای جامعه شناسانه و مردم شناسانه در حوزه مطالعات اسلامی، اصرار می ورزید. او دائماَ پرسش های خویش را در مرز میان دانش ها و رشته های مختلف طرح می كرد و درست بنابراین آنها را در می نوردید و قائل به تفكیك میان اسلام شناسی و دیگر ابعاد تاریخی و انسان شناسیِ مسلمانان نبود. بنابراین، اصلاً جای تعجب نیست اگر می بینید كه همكاران و پیروانش را به سمت چارچوب های نظری و عقلانی فرا می خواند؛ و در همان حین، تحلیل های ساده انگارانه و ابتر را كه به هنگام سخن راندن از اسلام و جوامع مسلمانان، مشحونِ می شوند به تفاسیر یك سویه، در هر موضوعی، خواه یك سره ختم به مرگِ فرجام شوند، یا در بهترین وضعیت، كلیشه های قالبی نگون بختانه ای می باشند كه پی درپی تكرار می شوند، ردّ می كند و به هیچ وجه آنها را نمی پذیرد. HERMÈS، Mohammed Arkoun (۱۹۲۸-۲۰۱۰)، Mohamed Nachi، n ۵۹، PP: ۱۸۷-۱۹۰، CNRS Editions، Paris (FRA)، ۲۰۱۱.http: //documents.irevues.inist.fr/bitstream/handle/۲۰۴۲/۴۵۳۶۰/Hermes_۲۰۱۱_۵۹-۱۸۷-۱۹۰.pdf?sequence=۱&isAllowed=y
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب