حجت الاسلام واسطی مطرح كرد؛
پارادایم شبكه ای الگویی نوین برای تولید علم دینی
عطر حرم: پیش اجلاسیه كرسی نظریه پردازی پارادایم شبكه ای در محل پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اجرا شد.
به گزارش عطر حرم به نقل از مهر، پیش اجلاسیه كرسی نظریه پردازی «پارادایم شبكه ای» در تاریخ ۱۲ اسفند ۹۷ در محل پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در تهران، برگزار شد، در این كرسی، حجت الاسلام عبدالحمید واسطی بعنوان نمایش دهنده و حجت الاسلام دكتر سوزنچی و دكتر موحدابطحی بعنوان ناقدین و آقای دكتر خسرو باقری و حجت الاسلام دكتر بستان و دكتر شاكرین بعنوان داور حضور داشتند.
نمایش كننده كرسی، مطالب خودرا در ۵ محور نمایش كرد كه نكات اصلی آن به شرح زیر است: محور اول) زمینه شكل گیری این ایده: این عضو گروه منطق فهم دین در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، بیان داشت كه ادعای برخی فعالان فكری، نسبت به «عدم وجود پارادایمی برای علم دینی»، با وجود حجم زیادی از رخدادهای صحنه دانش ورزی (social facts) توسط اندیشمندانی كه در حیطه علم دینی قلم زده یا سخن گفتهاند سبب شد تا تمركز بر شفاف سازی الگوی معرفتیِ حاكم بر تفكر قائلین به علم دینی صورت گیرد و تلاش شود تا صورت بندی ای از این الگوی فكریِ حاكم، به زبان قابل مقایسه با سه الگوهای فكری مطرح در دنیای مدرن، نمایش شود. محور دوم) تعریف و توصیف مفاهیم اصلی به كار رفته در این ایده: ایده پرداز در توضیح مفاهیم اصلی این ایده چنین بیان كرد: ۱. «پارادایم»، اصطلاحی است كه در فلسفه علم، توسط تامس كوون، ارائه شد كه تعاریف و برداشت های مختلفی از آن نمایش گردیده است، مقصود ما در اینجا، «الگوی كلان معرفتی با فراگیریِ نسبی است كه یك نظام فكری و روشی برای تولید نظریهها در یك علم را نمایش كرده است». در دنیای مدرن با وجود تنوع پارادایمی، غلبه فراگیری با سه پارادایم اثبات گرا، تفسیرگرا و انتقادی است كه محورهای بررسی تطبیقی با پارادایم پیشنهادی قرار میگیرد. ۲. «شبكه»، اصطلاحی است كه در حیطه های مختلف سخت افزاری و نرم افزاری و ریاضی به كار می رود كه مقصود ما در اینجا، «مجموعه های بهم پیوسته منسجم است كه به صورت تعاملی و برآیندی عمل می كنند». محور سوم) مساله بحث: مسالهای كه این ایده كوشش برای حل آن دارد چنین است: «چه الگوی فكری و دستگاه معرفتی، می تواند با استفاده از گزاره های دین، مجموعه ای از توصیفهای پایه، روشمند و منسجم، از طبیعت و انسان نمایش كند كه مولّد معادلات علوم تجربی و علوم انسانی بر طبق نگرش وحیانی بشود؟»؛ مقصود از «الگوی فكری و دستگاه معرفتی»، مجموعه گزاره های منسجم هستی شناختی، معرفت شناختی، انسان-شناختی، روش شناختی و ارزش شناختی است. دقت در عبارات این مساله نشان داده است كه «علم»، «دین» و «علم دینی» توصیف شده است؛ مقصود ایدهپرداز از «علم دینی» عبارتست از: «مجموعه گزاره های توصیفی و لوازم عقلانیِ آنها كه درباره یك موضوع، از منابع وحیانی (یا متصل به وحی) استخراج شده اند و دارای انسجام و كفایت لازم برای حل نمونه مساله های در رابطه با آن سوژه هستند.» محور چهارم) فرضیه بحث و اشاره به استدلال: این محقق، فرضیه خودرا چنین بیان داشت: «پارادایمی كه مولفه هایش از سازه‌ی كلانِ شبكه وار هستی، ستاندن شده باشد، پارادایم موجّه، برای تولید علم دینی است.» و در توضیح آن، «دالّ مركزی» این ایده را كه «شبكه هستی و هستیِ شبكه ای» است با تصویر زیر نمایش كرد: و در تفسیر آن چنین اظهار داشت: بر طبق براهین ذكر شده در حكمت متعالیه، «هستی» به صورت یك نظام ذومراتب و بهم پیوسته است كه تمام موجودات در آن ارتباط دو طرفه تعاملی با یكدیگر دارند و هر حركتی در هستی، برآیند تمام این تعاملات است (نظام علّی بدون تجافی و خلل)؛ و تمام هستی یك شبكه‌ی با مجاریِ از وحدت به «كثرت سازی» و از كثرات به «وحدت سازی» در حركت هستند. در این شبكه، تبدیل مستمر قوه به فعل صورت می گیرد و وحدت اتصالی هر پدیده در عین قابلیت اشتداد وجودی، باعث شده است تا پدیدهها دارای مراتب، ابعاد، لایهها بشوند در عین اینكه تمام این مراتب با هم منسجم هستند ولی ابعاد، نمودها و ظهورهای مختلف دارند. شبكه هستی با تمام مراتبش، در حركت به سمت «وجود بینهایت» است و این بینهایت، مطلوبیت ذاتی دارد و منشاء پیدایش «باید نخستین» و شكل-گیریِ ارزش ها می شود. انسان و مراتب وجودیِ او تحت همین خصلت شبكه ای بودن و ذو مراتب بودن قرار دارد و علم و آگاهیِ او برقراری اتحاد وجودی با مرتبه ای از «معلوم» است و قابلیت گسترش تا بینهایت را دارد. گسترش ها، حركت و تغییر هستند و تحت قوانین تبدیل قوه به فعل قرار دارند و دارای علل، مُقوّمات و عوارض هستند، كه تعیین این علل، مقومات و عوارض، سبب تمیُّز می شود. روش ها، تعیین چگونگی انجام یك كار (تنظیم یك حركت، یك تغییر) هستند و تحت علل، مقومات و عوارض مذكور در فوق (معادله حركت) قرار دارند و فقط با تعریف آنها می-توان به واقعیت دست یافت و چون واقعیت شبكه ای است پس باید این چگونگی در مقیاس شبكه هستی محاسبه و تعریف شود. حجت الاسلام واسطی، در ادامه این قسمت، به جدول تطبیقی محتوای محورهای پارادایم های سه گانه با پارادایم شبكه ای اشاره نمود. محور پنجم) نتیجه گیری: این محقق، در انتهای ارائه‌ی خود نتیجه زیر را گرفت: علوم انسانی و نظریه های آن، كه توصیف ابعاد وجودی انسان و قوای او، و توصیف و تجویز در چگونگی تنظیم این قوا برای دست یابی به رشد است؛ بر طبق خصلت نیازِ هر حركتی به تعریف معادله حركت، در صورتی موجُه و واقع نما خواهند بود كه از روش تعریف معادلات حركت در شبكه هستی پیروی كنند. با نگرش شبكه ای به دین و گزاره های دین، و استفاده از روش شبكه ای برای فهم آنها در مقیاس كلان هستی، می توان «معادله های راهبردیِ» حركت های انسان برای دست یابی به رشد را كه گسترش آنها منجر به معادلات كاربردی شود تعیین كرد. (تولید علم دینی و علوم انسانی اسلامی). ایده پرداز، به یك نمونه از این معادلات راهبردی كه مربوط به معادلات عدالت است باز اشاره نمود. در ادامه، ناقدان و داوران، نسبت به استفاده از اصطلاح «پارادایم» و «شبكه»، و بهره گیری از اینها در حكمت متعالیه و كیفیت امتدادگیری از این مبانی در تولید علم، نقدهایی را وارد كردند و ایده پرداز باز توضیحاتی را در پاسخ نمایش كرد و در انتها، بر طبق تشخیص داوران، جلسه دیگری برای تكمیل گفتگوها ضروری دانسته شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب