رضا داوری اردكانی:
حكمت ایرانی در قوام فلسفه اسلامی دخیل بوده است
به گزارش عطر حرم رئیس فرهنگستان علوم اظهار داشت: فلسفه با هیچ نژادی نسبت ندارد. به نظرم اینكه گفته می شود فلسفه به نژاد ایرانی مربوط است یك نظر سیاسی تعصب آلود است.
به گزارش عطر حرم به نقل از مهر، بیست و سومین همایش بزرگداشت ملاصدرا با عنوان «حكمت ایرانی و حكمت متعالیه» از جانب بنیاد حكمت اسلامی صدرا بامداد امروز در مجموعه فرهنگی آدینه برگزار گردید. رضا داوری اردكانی در این همایش در سخنانی با مبحث «حكمت ایرانی و ضرورت بازخوانی و تدوین تاریخ فلسفه اسلامی» اظهارداشت: در این ۳۰-۲۰ سال گذشته جامعه توجه چندانی به تاریخ فلسفه اسلامی نكرده است. چنانچه بعضی از استادان فلسفه در ۸۰-۷۰ سال قبل می گفتند تاریخ فلسفه اهمیتی ندارد و شاید راست می گفتند، چون قدما تاریخ فلسفه نداشتند، چون كه احتیاج به آن وجود نداشت و تاریخ حكمت به جای آن داشتند. تاریخ به معنای جدید حدود ۳۰۰ سال است كه به وجود آمده، حال ما به تاریخ فلسفه نیاز داریم تا جایگاه خویش را معین نماییم. یكی از این مباحث، جایگاه فلسفه اسلامی و نسبت آن با حكمت است كه باید اطراف و جوانب قضایا برای ما روشن شود كه فلسفه، تاریخش از یونان گرفته شده است. رئیس فرهنگستان علوم اضافه كرد: سوال مهمی كه در تاریخ فلسفه اسلامی می تواند مطرح شود این است كه آیا گسستی در این خصوص وجود دارد؟ افلاطون و ارسطو استادان فلسفه اند و تردیدی نیست كه شباهت هایی در این خصوص وجود دارد كه می تواند تصادفی هم باشد اما آیا گسستی وجود داشته؟ یعنی طرح نویی در عالم اسلام افكنده شده است؟ در این صورت نسبت ما با حكمت قدیم ایرانی و نسبت ما با فلسفه یونانی مشخص می شود. رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به اینكه ما احتیاج به تاریخ فلسفه داریم به جهت اینكه روشن نماییم با فلسفه چه نسبت و سروكاری داریم، افزود: یكی از موضوعاتی كه اخیراً گفته می شود، راجع به نسبت ایران و نژاد ایرانی با فلسفه اسلامی است. باید بگویم فلسفه با هیچ نژادی نسبت ندارد. شرق، مهد حكمت بوده است و فلسفه سیر كرده و در ایران ادامه پیدا كرده و باید پرسید چرا در ایران ادامه یافته است و چرا در ایران فلسفه به وجود آمده نه هیچ جای دیگری، حتی در كشورهای اسلامی؟وی اضافه كرد: ازاین رو قابل تأمل است كه فلسفه در ایران چه بوده و چرا قوام دیگری یافته است؟ به صورتی كه در هیچ جای دیگر جهان این گونه نبوده است. این یك امر اتفاقی نیست و باید دید خصوصیت و امتیاز فلسفه اسلامی چیست. یك اصل وقتی تغییر می كند، كل مطلوب را تغییر می دهد. فلسفه با اصول آغاز می شود و همه فلسفه ها اصولی دارند، تغییر مهمی كه در عالم اسلامی پیدا شد، تلقی جدید از لفظ ماهیت بود. ماهیت، عدم است. این در بدو فلسفه اسلامی گفته شد كه ماهیت یك امكان است و ماهیت موجود است در فلسفه اسلامی. وقتی از وجود و ماهیت سخن گفته می شود، ظاهراً نوعی تقابل به وجود می آید. گاه فلسفه اسلامی تحت تأثیر دین اسلام قرار می گیرد و تغییراتی هم در دین یونانی دارد. اصل وحدت دین و فلسفه را از ابتدا فارابی مطرح كرده است. تاریخ دین و فلسفه تاریخ جمع فلسفه اشراقی، عرفان و كلام است و همه اینها در حكمت و فلسفه ملاصدرا جمع می شود و به حكمت نزدیك می گردد. داوری اردكانی با اشاره به اینكه حكمت ایرانی در قوام فلسفه اسلامی دخیل بوده است، تاكید كرد: باید زوایای این قضیه روشن شود و بعضی از معاصران این طور مطرح كرده اند كه فلسفه اسلامی فلسفه نژاد ایرانی است. فلسفه اسلامی قوام پیدا كرده تا حكومت عدل دوام پیدا كند اما اینكه بگویید ابن سینا فلسفه اش ایدئولوژی است، قدری عجیب به نظر نمی رسد؟وی در بخش دیگری از سخنان خود اضافه كرد: در اینكه هر سیاستی اتكا به فلسفه دارد تردیدی نیست اما فرق دارد كه فیلسوف به قصد عمل سیاسی به فلسفه بپردازد. همه متقدمان نظر را بر عمل متقدم می دانستند. تاریخ فلسفه اسلامی به مفهوم این بوده كه قصد سیاسی تحقق یابد. باید دید فلسفه ما در تاریخ فلسفه اسلامی با سیاست و دین چه نسبتی دارد. تاریخ فلسفه اسلامی، تاریخ وحدت است اما یك طرح عملی سیاسی نبوده است، بلكه سیر تفكر این گونه بوده و سیر تفكر برنامه ریزی ندارد. كاری كه با تفكر باشد، كار مهمی است، ازاین رو تابع برنامه نیست، بلكه برنامه تابع اوست. برنامه ها را برنامه ریزان بر مبنای فلسفه قرار می دهند و به نظرم اینكه فلسفه به نژاد ایرانی مربوط است یك نظر سیاسی تعصب آلود است و اینكه این نظریه ها را ایدئولوژی بگیریم، كلمه ای در این خصوص نمی توان یافت. ایدئولوژی اعتقاد غیردینی و غیرمبتنی بر وحی، شریعت و دین خاص است. ایدئولوژی بر اساس فلسفه ای احكام عملی صادر می كند و در فلسفه ما اطاعت نداریم، بلكه به جای آن تفكر وجود دارد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب