یادداشت؛
ارتباط تعجب آور عالم خواب و عالم بیداری
به گزارش عطر حرم مسأله خواب دیدن و تعبیر خواب، از دیدگاه قرآن، یك واقعیت قطعی است، و ما مسلمان ها هیچگاه نباید خواب دیدن و تعبیر خواب را در ردیف خرافات، یا حدسیات و مسائل پیش پا افتاده بشماریم.
خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه-سید محمود جوادی: خواب دیدن همچون مسائلی است كه حدودا همه ما آنرا تجربه كرده و معمولا آثار بعضی از این خواب ها را در زندگی خود لمس و مشاهده می نماییم. این رویاها در دسته بندی های مختلف قرار دارند كه خیلی از آن احتیاج به تعبیر دارند.
خواب در اسلام حركت روح به سمت عالم ارواح شمرده شده است. روح انسان در عالم خواب، قالب مثالی (برزخی) به خود می گیرد و به پرواز در می آید و به جاهایی می رود و عوالمی را سیر می كند كه در بیداری برایش میسر نیست.
می توان گفت روح انسان در خواب آزاد می شود و می تواند سیر آفاق نماید و گذشته و آینده را بدون صورت مادی ببیند، چونكه زمان در آن جا به شكل زمان ما نیست، گذشته و حال و آینده در آن یكی است، منتها این آگاهی روحی بستگی به تكامل روحی افراد دارد.
موضوع خواب و فرایند آن یكی از اسرار الهی است كه خداوند علم آنرا تنها به بندگان خاص خود عطا كرده است. آیاتی از قرآن به مبحث خواب اشاره می كند؛ همچون آیه۴۲ سوره زمر كه می فرماید: «اللَّهُ یَتَوَفَّی الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَالَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنَامِهَا فَیُمْسِكُ الَّتِی قَضَی عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَیُرْسِلُ الْأُخْرَی»؛ خدا روح مردم را هنگام مرگشان به تمامی باز می ستاند و [نیز] روحی را كه در [موقع] خوابش نمرده است [قبض می كند] پس آن [نفسی] را كه مرگ بر او واجب كرده نگاه می دارد و آن دیگر [نفس ها] را تا هنگامی معین [به سوی زندگی دنیا] بازپس می فرستد، بر طبق این آیه خواب نوعی از مرگ است با این تفاوت كه انسان در مرگ روحش برای همیشه گرفته می شود.
دانشمندان و محققان همواره مبهوت جنبه های زیادی از چگونه و چرایی عملكرد مغز منجمله خواب دیدن می باشند. آنها سالیان دراز بر روی مطالعات خواب و رویا تحقیق می كنند، با این وجود هنوز ۱۰۰ درصد از چگونگی عملكرد خواب مطمئن نیستند.
خواب چیست؟
دانشمندان قدیم و جدید، درباره حقیقت آن، مطالب مختلف گفته اند. ولی در فرهنگ قرآن، خواب یكنوع قبض روح (یك نوع مرگ است، منتها مرگ ضعیف و كم رنگ). همانگونه كه در آیه ۴۲ سوره زمر شرح داده شد می شود اینگونه فهمید كه؛ ارتباط روح با بدن، سه نوع است:
۱- ارتباط صد در صد (هنگام بیداری )
۲- ارتباط ناقص و كم رنگ (هنگام خواب )
۳- قطع ارتباط كامل (مرگ ) ازاین رو خواب، برادر مرگ است، و چهره ضعیف مرگ می باشد
اقسام خواب
از مجموع روایات، به دست می آید كه خواب دیدن دارای اقسام و انواعی است، كه خلاصه آن به صورت سه نوع در سخن رسول خدا(ص ) آمده است آنجا كه می فرماید: الرؤ یا ثلاثه: «بشری من الله و تحزین من الشیطان و الذی یحدث به الانسان نفسه، فیراه فی منامه».
خواب دیدن بر سه گونه است:
۱- جنبه الهامی دارد و بشارتی از جانب خدا است.
۲- افكار ولگرد و آشفته شیطانی است.
۳- از اسرار نهانی انسان است كه انسان آنرا در خواب ( به صورت خود یا شكل دیگر ) می بیند و در نقل دیگر آمده، امام صادق (ع ) فرمود:
الرؤ یا علی ثلاثه وجوه: بشاره من الله للمؤ من و تحذیر من الشیطان، واضغاث احلام
خواب دیدن بر سه گونه است:
۱- بشارتی از خدا برای مؤ من
۲- و اخطار تلقیناتی از سوی شیطان
۳- و خوابهای آشفته و پریشان.
خواب دیدن پدیده ای رمزآلود و همواره سؤال برانگیز است. علاوه بر انسان، حیوانات هم بر مبنای آزمایش هایی كه انجام گرفته است خواب می بینند. همینطور تحقیقات علمی نشان داده اند، افرادی كه مادرزاد نابینا هستند و هیچگاه بینایی نداشته اند، در هنگام خواب رویاهای تصویری نمی بینند، چونكه مغز این افراد با دیدن آشنا نیست و تجربه آن را ندارند، این افراد رویا را با سایر حس های بدنشان تجربه می كنند، مثلا آن را لمس می كنند یا می شنوند یا می بویند.
در اینجا قصد نداریم وارد بخش علمی این مورد شویم بلكه بحث مورد نظر ما پرداختن مختصر به مبحث خواب و رویا از منظر قرآن و روایات است كه امیدواریم مورد توجه قرار گیرد.
اصل خواب دیدن و تعبیر خواب از نظر قرآن و روایات، یك مبحث مسلم و غیر قابل انكار است، منتها بخشی از خوابها بی اساس و پوچ است و خوابهای آشفته و شیطانی است، و بخش دیگر، خوابهای صحیح و دارای تعبیر می باشد.
حكمت خواب دیدن
یكی از موضوعات اصلی خواب مربوط به دیدن رؤیاهای صادقانه و خواب های پریشان است كه حكمت آن در دست اهل بیت(ع) و انبیاء و اولیای الهی است. امام صادق(ع) درباره بعضی از حكمت های آن به مفضل فرمود: «ای مفضّل! در باره خواب ها و حكمت درهم آمیختگی راست و دروغ آن نیك بیندیش. اگر تمام خواب ها راست و صادق بود همه مردم پیامبر [و از اخبار غیب آگاه] بودند و اگر تمام آنها نادرست و كاذب بود، چیزی زاید و بی معنی بود و سودی نداشت. ازاین رو گاه راست است و مردم از آن سود می برند و با آن به سمت نیكی می روند و از بدی پرهیز می كنند و خیلی از آنها هم دروغ است تا بر خواب ها اعتماد كامل نشود.»
بر اساس این روایت امام صادق(ع) مشخص می شود كه پیامبران الهی(ع) به علم خواب دست داشتند و خداوند باب علم آنرا برای انسان های معمولی بسته است. نكته دیگر این است كه برخی خواب ها حقیقت دارد و برخی فاقد اعتبار است و در زمانی كه حقیقت است برای انسان ها سودآور خواهد بود.
همچنین روایتی از پیامبر اكرم (ص) وجود دارد كه می فرماید: «مَنْ رَآنِی فِی الْمَنَامِ فَقَدْ رَآنِی فَإِنَّ الشَّیْطَانَ لَا یَتَمَثَّلُ بِی فِی نَوْمٍ وَ لَا یَقَظَةٍ وَ لَا بِأَحَدٍ مِنْ أَوْصِیَائِی إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَة»؛ كسی كه مرا در خواب ببیند، مرا دیده است؛ چون كه شیطان نمی تواند در خواب و بیداری، به صورت من یا اوصیای من تا قیامت ظاهر شود.(هلالی، ۱۴۰۵: ج۲، ۸۲۳)
لذا با عنایت به روایت فوق، دیدن رسول اكرم (ص) در خواب از رویاهای صادقه به حساب می آید كه از ارزش بالایی برخوردار می باشد و نمونه های بی شماری از این نوع رویا - دیدن پیامبر اكرم (ص) در خواب - از جانب علماء و اشخاص برجسته تا كنون به ثبت رسیده است كه نشان دهنده ارتباط روحانی تنگاتنگ پیامبر اكرم (ص) با خواص و عوام از امت خویش است.
بنابراین ما باید به آنچه در خواب می بینیم واقف باشیم و با عنایت به اقسام مختلف خواب، نسبت نوع آن توجه داشته باشیم كه اگر از نوع رویای صادقه باشد به دنبال تعبیر مناسب آن باشیم و با عنایت به آیات و روایات، آنرا نادیده نگیریم و به آن اعتنا كرده و اهمیت لازم را بدهیم.
خواب را برای چه كسی تعریف كنیم؟
یكی از سوالاتی كه معمولا برای افراد پیش می آید این است كه وقتی خوابی و رویایی چه خوب و چه بد می بینیم چه باید بكنیم و آنرا برای چه كسانی می توانیم تعریف نماییم.
این پرسش ها در زمان حیات مبارك معصومین(ع) و بزرگان دینی از آن حضرات سوال شده كه ایشان پاسخ هایی در اینباره فرموده اند.
به عنوان مثال پیامبر خدا(ص) درباره این كه اگر رویای خوب و بدی دیدیم چه باید بكنیم، می فرمایند: «هر گاه یكی از شما خوابِ خوبی دید، آنرا تعبیر كند و برای دیگران بازگو كند و اگر خواب بدی دید آنرا تعبیر نكند و به كسی هم نگوید».
ایشان همینطور درباره این كه برای چه كسی می توان خواب را تعریف كرد؟ فرمودند: «رؤیا را جز برای مؤمنی كه از حسادت و تجاوز مبرّاست، نباید بازگو كرد».
روایت است روزی ام الفضل (دایه امام حسین ضد السلام) خوابی می بیند كه سخت اورا آشفته و نگران می كند، سراسیمه به خانه پیامبر اكرم (ص) می رود و خواب خودرا برای آن حضرت تعریف می كند: «ای رسول خدا! خواب دیدم تكه ای از بدن شما در خانه من قرار گرفته است، تعبیر این خواب چیست؟»، رسول خدا (ص) اورا آرام می كند و می فرماید: «دخترم فاطمه بزودی پسری به دنیا خواهد آورد و تو اورا شیر خواهی داد». ام الفضل با شنیدن تعبری خوابش از زبان پیامبر (ص) آرام می گیرد و از آن پس منتظر روزی می شود كه رویایش به واقعیت تبدیل گردد.
یكی دیگر از سوالاتی كه معمولا مطرح می شود این است كه كدام رؤیا بشارت های خداوند را برای مؤمن به همراه دارد؟
پیامبر اكرم (ص) درباره آیه ۶۴ سوره یونس كه می فرماید: « لَهُمُ الْبُشْرَیٰ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَفِی الْآخِرَةِ » فرمودند: «آن بشارت خواب خوبی است كه مومن می بیند و به وسیله آن در دنیایش نوید داده می شود و هم در جایی دیگر درباره همین آیه فرمود: «آن بشارت رؤیای راستی است كه مومن می بیند و یا كسی دیگر برایش می بیند» ؛ حضرت رسول اكرم (ص) همینطور درباره رؤیای صادق می فرماید: «رؤیای راست نویدی از خداوند و جزیی از اجزاء نبوت است.»
اهمیت ایمان به رویای صادقه از زبان پیامبر اكرم (ص)
موضوع رؤیا و مسائل پیروامون آن چنان حائز اهمیت می باشد كه رسول خدا (ص ) درباره آن می فرماید: «من لم یؤمن بالرؤیا الصادقه فانه لم یؤمن بالله و رسوله»؛ كسی كه صحت خواب دیدنهای راست را باور نكند، به خدا و رسول خدا (ص ) ایمان نیاورده است.
قرآن كریم واقعیت خواب دیدن و اثرات آنرا به صورت مسأله ای مهم و پر رنگ مطرح می كند و در جاهای مختلفی به این امر می پردازد. در قرآن كریم آیات گوناگونی از خواب دیدن افراد - از قبیل انبیاء، پادشاهان و افراد عادی - وجود دارد كه نشان دهنده اهمیت مبحث و ارتباط مستقیم این خواب دیدن ها با حیات افراد و اجتماع دارد. مسأله خواب دیدن و تعبیر خواب، از دیدگاه قرآن، یك واقعیت قطعی است، ازاین رو مسلمانان هیچگاه نمی توانند خواب و تعبیر خواب را در ردیف خرافات، یا حدسیات بدانند.
در ادامه به رویاهای پیامبران الهی و افراد دیگر كه قرآن كریم با ظرافت و جزئیات دقیق به آن پرداخته است اشاره می نماییم تا اهمیت این مورد بیشتر آشكار شود.
رویاهای پیامبر اكرم (ص):
قرآن كریم در جاهای مختلف به مسأله رویاهای صادقه انبیای الهی بخصوص رسول خدا (ص) پرداخته است، رویاهایی كه علاوه بر ترجمه آیات نیازمند تفسیر مفصل است اما به علت خودداری از دور شدن از متن، به حواشی و تفسیر آن نمی پردازیم و تنها به ترجمه آیات بسنده می نماییم. در اینجا سه آیه به عنوان نمونه از منظر شما می گذرد:
۱- « إِذْ یُرِیكَهُمُ اللَّهُ فِی مَنَامِكَ قَلِیلًا وَلَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِیرًا لَفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِی الْأَمْرِ وَلَكِنَّ اللَّهَ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ»؛ [ای پیامبر یاد كن] آنگاه را كه خداوند آنان [=سپاه دشمن] را در خوابت به تو اندك نشان داد و اگر ایشان را به تو بسیار نشان می داد بطور قطع سست می شدید و حتما در كار [جهاد] منازعه میكردید ولی خدا شما را به سلامت داشت چون كه او به راز دلها داناست (آیه ۴۳ سوره انفال).
۲- «لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْیَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِینَ مُحَلِّقِینَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِینَ لَا تَخَافُونَ»؛ حقا خدا رؤیای پیامبر خویش را تحقق بخشید [كه دیده بود] شما بدون شك به خواست خدا در حالیكه سر تراشیده و موی [و ناخن] كوتاه كرده اید با خاطری آسوده در مسجد الحرام درخواهید آمد (آیه ۲۷ سوره فتح).
۳- «وَإِذْ قُلْنَا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحَاطَ بِالنَّاسِ وَمَا جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْنَاكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَالشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْآنِ وَنُخَوِّفُهُمْ فَمَا یَزِیدُهُمْ إِلَّا طُغْیَانًا كَبِیرًا»؛ و [یاد كن] هنگامی را كه به تو گفتیم به راستی پروردگارت بر مردم احاطه دارد و آن رؤیایی را كه به تو نمایاندیم و [نیز] آن درخت لعنت شده در قرآن را جز برای آزمایش مردم قرار ندادیم و ما آنان را بیم می دهیم ولی جز بر طغیان بیشتر آنها نمی افزاید (آیه ۶۰ سوره اسراء).
آورده اند كه: پیامبر اكرم (ص) در خواب دید، بنی امیه مانند بوزینگان از منبر او بالا می روند و آن حضرت از این قضیه خیلی ناراحت شدند و فرمودند: «بنی امیه شجره ملعونه هستند».
رویای حضرت ابراهیم ضد السلام درباره فرزندش حضرت اسماعیل (ع)
قرآن كریم همینطور به ماجرای دستور الهی به حضرت ابراهیم ضد السلام اشاره می كند و اینكه چگونه خداوند متعال به ایشان در خواب وحی می نماید فرزندش را قربانی كند: «فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قَالَ یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرَی فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَی قَالَ یَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ »؛ و وقتی با او به جایگاه تلاش رسید گفت ای پسرك من من در خواب [چنین] می بینم كه تو را سر می برم پس ببین چه به نظرت می آید گفت ای پدر من آنچه را ماموری بكن ان شاء الله مرا از شكیبایان خواهی یافت (آیه ۱۰۲ سوره صافات)
خداوند متعال همینطور برای تأیید عملكرد حضرت ابراهیم (ع) در اجرای دستور الهی اورا مخاطب ندای خود قرار می دهد و می فرماید: «وَنَادَیْنَاهُ أَنْ یَا إِبْرَاهِیمُ، قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ»؛ او را ندا دادیم كه ای ابراهیم، رؤیا[ی خود] را حقیقت بخشیدی ما نیكوكاران را چنین پاداش می دهیم (آیه های ۱۰۴ و ۱۰۵ سوره صافات).
رویای حضرت یوسف ضد السلام
در جای دیگر هم خداوند رویایی را برای حضرت یوسف (ع) در خواب نمایان می كند كه با عالم غیب و آینده او مرتبط می باشد و ایشان را از زمان نوجوانی برای ماجراهای بزرگی در دوره جوانی آماده می سازد. قرآن در این حوزه می فرماید: «إِذْ قالَ یُوسُفُ لِأَبِیهِ یا أَبَتِ إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَباً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَیْتُهُمْ لِی ساجِدِینَ»؛ [یاد كن] زمانی را كه یوسف به پدرش گفت ای پدر من [در خواب] یازده ستاره را با خورشید و ماه دیدم دیدم [آنها] برای من سجده می كنند (آیه ۴ سوره یوسف).
حضرت یعقوب (ع) در پاسخ به رؤیای فرزندش چنین می گوید: «قَالَ یَا بُنَیَّ لَا تَقْصُصْ رُؤْیَاكَ عَلَی إِخْوَتِكَ فَیَكِیدُوا لَكَ كَیْدًا إِنَّ الشَّیْطَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوٌّ مُبِینٌ»؛ [یعقوب] گفت ای پسرك من خوابت را برای برادرانت حكایت مكن كه برای تو نیرنگی می اندیشند چونكه شیطان برای آدمی دشمنی آشكار است. پاسخی كه از آینده حضرت یوسف (ع) خبر می دهد و پدر از او می خواهد آنرا كتمان كرده و منتظر روز تحقق آن بماند. اگر كسی امروز از این گونه خواب های عجیب و سورئالیستی ببیند هیچگاه قادر به یافتن تعبیر مناسبی برای آن نخواهد شد، چونكه تعبیر خوابهای این چنینی احتیاج به علمی دارد كه تنها نزد انبیاء و اولیای الهی است.
وقتی زمان تحقق خواب حضرت یوسف (ع) فرار رسید - یعنی آمدن برادران حضرت یوسف و والدین ایشتم به مصر و حضور آنها در قصر - حضرت یوسف (ع) به پدرش اظهار داشت: «وَقَالَ یَا أَبَتِ هَذَا تَأْوِیلُ رُؤْیَایَ مِنْ قَبْلُ قَدْ جَعَلَهَا رَبِّی حَقًّا»؛ و [یوسف] گفت ای پدر این است تعبیر خواب پیشین من به یقین پروردگارم آنرا راست گردانید (آیه ۱۰۰ سوره یوسف).
رویای پادشاه مصر:
سوره یوسف نمونه های دیگری هم از خواب دیدن در خود جای داده است. این رویا به خواب دیدن پادشاه مصر مربوط است و قرآن درباره این رویا چنین فرموده است: «وَقَالَ الْمَلِكُ إِنِّی أَرَی سَبْعَ بَقَرَاتٍ سِمَانٍ یَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَسَبْعَ سُنْبُلَاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ یَابِسَاتٍ یَا أَیُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِی فِی رُؤْیَایَ إِنْ كُنْتُمْ لِلرُّؤْیَا تَعْبُرُونَ»؛ و پادشاه [مصر] گفت من [در خواب] دیدم هفت گاو فربه است كه هفت [گاو] لاغر آنها را می خورند و هفت خوشه سبز و [هفت خوشه] خشگیده دیگر ای سران قوم اگر خواب تعبیر می كنید در باره خواب من به من نظر دهید (آیه ۴۳ سوره یوسف). رویایی كه درباریان و كاهنان آن روز از تعبیر آن عاجز ماندند و گفتند: «قَالُوا أَضْغَاثُ أَحْلَامٍ وَمَا نَحْنُ بِتَأْوِیلِ الْأَحْلَامِ بِعَالِمِینَ »؛ گفتند خوابهایی است پریشان و ما به تعبیر خوابهای آشفته دانا نیستیم. در صورتی كه رویای پادشاه خواب پریشانی نبود بلكه خوابی كه آینده كشور با آن گره خورده بود.
پس از اینكه اطرافیان پادشاه از تعبیر خواب او عاجز ماندند، به كمك یكی از حاضران در آنجا (زندانی نجات یافته و هم بند حضرت یوسف در زندان) به سراغ حضرت یوسف (ع) در زندان رفتند تا با یافتن تعبیر مناسبی برای خواب پادشاه، او را از نگرانی نجات دهند: « یُوسُفُ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ أَفْتِنَا فِی سَبْعِ بَقَرَاتٍ سِمَانٍ یَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَسَبْعِ سُنْبُلَاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ یَابِسَاتٍ لَعَلِّی أَرْجِعُ إِلَی النَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَعْلَمُونَ»؛ ای یوسف ای مرد راستگوی در باره [این خواب كه] هفت گاو فربه هفت [گاو] لاغر آنها را می خورند و هفت خوشه سبز و [هفت خوشه] خشگیده دیگر به ما نظر ده تا به سمت مردم برگردم شاید آنان [تعبیرش را] بدانند. حضرت یوسف (ع) پاسخ داد: « قَالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِینَ دَأَبًا فَمَا حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِی سُنْبُلِهِ إِلَّا قَلِیلًا مِمَّا تَأْكُلُونَ/ ثُمَّ یَأْتِی مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ سَبْعٌ شِدَادٌ یَأْكُلْنَ مَا قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلَّا قَلِیلًا مِمَّا تُحْصِنُونَ/ ثُمَّ یَأْتِی مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ عَامٌ فِیهِ یُغَاثُ النَّاسُ وَفِیهِ یَعْصِرُونَ»؛ گفت هفت سال پیاپی می كارید و آنچه را درویدید جز اندكی را كه می خورید در خوشه اش واگذارید، آنگاه بعد از آن هفت سال سخت می آید كه آنچه را برای آن [سالها] از پیش نهاده اید جز اندكی را كه ذخیره می كنید همه را خواهند خورد، آنگاه بعد از آن سالی فرا می رسد كه به مردم در آن [سال] باران می رسد و در آن آب میوه می گیرند (آیه های ۴۷ تا ۴۹ سوره یوسف).
تعبیر دقیق این خواب و پیشنهاد راهكار مناسب برای ذخیره كردن محصول، باعث توجّه پادشاه قرار می گیرد و سبب می شود حضرت یوسف (ع) بوسیله این خواب از زندان رهایی یابد و مقام ویژه ای نزد پادشاه نصیب او شود.
نكته ظریف و بسیار حائز اهمیت این خواب، مرتبط شدن خواب پادشاه مصر با خواب حضرت یوسف (ع) - درهم آمیخته شدن خواب دو شخص (یكی پیامبر و دیگری پادشاه) برای رقم خوردن تقدیر حضرت یوسف (ع) - و تغییر سرنوشت آن حضرت و تبدیل شدن او از یك زندانی به یك وزیر و مقرب پادشاه است.
به این مسأله توجه كنید، وقتی مقرر است خواب فردی چون حضرت یوسف (ع) پس از سالها به واقعیت تبدیل گردد، چگونه تقدیر الهی رقم می خورد و او را از سرزمین پدری جدا می سازد و به عنوان یك برده به مصر برده می شود و سپس به زندان افكنده می شود تا اینكه پادشاه آن سرزمین خوابی ببیند و اطرافیان در تعبیر آن ناتوان شوند و این تسلسل در مقدرات تا آنجا پیش برود كه خودِ حضرت یوسف (ع) وارد این ماجرا می شود تا روز محقق شدن رؤیای خودرا نزدیك سازد.
رویای دو هم بند حضرت یوسف (ع) در زندان:
زمانی هم كه حضرت یوسف (ع) در زندان بود، در آنجا افرادی با او هم بند بودند كه منتظر صدور حكمشان بودند و بخاطر آینده نامعلوم خود در نگرانی به سر می بردند، دو نفر از هم بندان حضرت یوسف (ع) كه بسیار نگران بودند آرام و قرار نداشتند، چنان بی قرار بودند كه دو جور خواب عجیب می بینند و از او می خواهند خوابشان را تعبیر كند. قرآن در اینباره می فرماید: «وَدَخَلَ مَعَهُ السِّجْنَ فَتَیَانِ قَالَ أَحَدُهُمَا إِنِّی أَرَانِی أَعْصِرُ خَمْرًا وَقَالَ الْآخَرُ إِنِّی أَرَانِی أَحْمِلُ فَوْقَ رَأْسِی خُبْزًا تَأْكُلُ الطَّیْرُ مِنْهُ نَبِّئْنَا بِتَأْوِیلِهِ إِنَّا نَرَاكَ مِنَ الْمُحْسِنِینَ»؛ و دو جوان با او به زندان درآمدند [روزی] یكی از آن دو گفت من خویشتن را [به خواب] دیدم كه [انگور برای] شراب می فشارم و دیگری گفت من خویش را [به خواب] دیدم كه بر روی سرم نان می برم و پرندگان از آن می خورند به ما از تعبیرش خبر ده كه ما تو را از نیكوكاران می بینیم (آیه ۳۶ سوره یوسف).
حضرت یوسف (ع) در پاسخ اظهار داشت: «قَالَ لَا یَأْتِیكُمَا طَعَامٌ تُرْزَقَانِهِ إِلَّا نَبَّأْتُكُمَا بِتَأْوِیلِهِ قَبْلَ أَنْ یَأْتِیَكُمَا ذَلِكُمَا مِمَّا عَلَّمَنِی رَبِّی إِنِّی تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لَا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ»؛ [یوسف] گفت غذایی را كه روزی شماست برای شما نمی آورند مگر آنكه من از تعبیر آن به شما خبر می دهم قبل از آنكه [تعبیر آن] به شما برسد این از چیزهایی است كه پروردگارم به من آموخته است من آیین قومی را كه به خدا اعتقاد ندارند و منكر آخرتند رها كرده ام. (آیه ۳۷ سوره یوسف)
سپس اضافه كرد: « یَا صَاحِبَیِ السِّجْنِ أَمَّا أَحَدُكُمَا فَیَسْقِی رَبَّهُ خَمْرًا وَأَمَّا الْآخَرُ فَیُصْلَبُ فَتَأْكُلُ الطَّیْرُ مِنْ رَأْسِهِ قُضِیَ الْأَمْرُ الَّذِی فِیهِ تَسْتَفْتِیَانِ »؛ ای دو رفیق زندانیم اما یكی از شما به آقای خود باده می نوشاند و اما دیگری به دار آویخته می شود و پرندگان از [مغز] سرش می خورند امری كه شما دو تن از من جویا شدید تحقق یافت(آیه ۴۱ سوره یوسف). تعبیر دقیقی كه به واقعیت تبدیل شد تا بدین شكل جایگاه ویژه حضرت یوسف (ع) برای اطرافیان وی آشكار شود.
رویاهای صادقه شعرا و خواص
خواب محتشم كاشانی و سرودن تركیب بند مشهور «باز این چه شورش است كه در خلق عالم است » یكی از خوابهای بسیار خاص است كه با تقاضای حضرت امیر المومنین (ع) از او برای سرودن مرثیه ای برای امام حسین (ع) آغاز می شود. تركیب بندی كه اولین مصرعش و آگاه آن با كمك آن حضرت آغاز می شود و وقتی محتشم به این مصرع می رسد: «هست از ملال گر چه بری ذات ذوالجلال...» و در انتها دادن به آن ناتوان و مصرعی دیگر به ذهنش نمی رسد، شبی امام زمان (عج) به خوابش می آید و از او می خواهد سروده خود را با این مصرع تكمیل و به پایان برساند: «او در دل است و هیچ دلی نیست بی ملال!».
خواب مقبل كاشانی و مرثیه خوانی مقبل و محتشم در حضور پیامبران در مرقد مطهر آقا امام حسین(ع) و هم خواب آیت الله مرعشی نجفی در باره شعر سرایی شهریار در حضور امیر المومنین ضد السلام از موارد بسیار جالب دیگری است كه نمونه های دیگری از ارتباط عالم خواب با عالم واقعیت است.
در آخر باید اینگونه نتیجه گیری نماییم كه مسأله خواب دیدن و تعبیر خواب، از دیدگاه قرآن، یك واقعیت قطعی است، و ما مسلمان ها هیچگاه نباید خواب دیدن و تعبیر خواب را در ردیف خرافات، یا حدسیات و مسائل پیش پا افتاده بشماریم، بلكه یقین بدانیم كه روح ما هنگام خواب در عوالمی سیر می كند كه در بیداری برایش میسر نیست.
از خدا می خواهیم مارا از خواب های شیطانی دور سازد، مارا هم لایق دیدن انبیاء و اولیای خویش سازد و ایشان را برای ما در خواب به زیباترین شكل ممكن نمایان سازد تا روح تشنه ما راه تكامل خویش را به نحو احسن طی نماید و آثار آن در دنیا و آخرت شامل حال ما كند.
منبع: عطر حرم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب