گفت وگو با اسماعیل امینی
انتقاد از شعرهای سطحی و رویكرد صدا و سیما
عطر حرم: اسماعیل امینی در ارزیابی شعر مذهبی و بازتاب «نهج البلاغه» در شعر، از شعرهای سطحی، سیاست زده و هیجانی و همینطور رویكرد صدا و سیما نسبت به شعر انتقاد نمود.
این شاعر و استاد دانشگاه در گفتگو با ایسنا، درباره کیفیت شعر معاصر در مبحث سیره حضرت علی (ع) و شهادت ایشان اظهار نمود: در بررسی شعر باید به این دقت کنیم که تعدادی شاعر خوب و جدی داریم و تعداد زیادی شعرهای متوسط، معمولی و حتی بد که این ها خیلی زیادتر هستند و حتی امکان دارد در رسانه ها و فضای مجازی هم بیشتر منتشر شوند، اما در ارزیابی شعر باید دقت کنیم که این شعرها را جزء کارنامه شعری حساب نکنیم؛ گرچه مقدار این شعرها به لحاظ کمی زیاد است، اما نمی توانیم آنها را جز معدل شعری حساب نماییم.
او اضافه کرد: در بین شعرهای خوب شاعران برجسته - این برجستگی لزوما مربوط به سن و سال یا سواد نیست، شاعرانی هستند که جوانند اما شعرهای خوبی دارند و شعر می آفرینند نه این که کار تقلیدی یا تکراری کنند - نسبت به گذشته تحول نگاه و خصوصا تحول زبانی و بلاغی بوجود آمده و به جرات می توان اظهار داشت که کارهای بسیار درخشانی در این دو، سه دهه اخیر درباره و در مدح علی (ع)، شیوه زندگی ایشان و ماجرای شهادت شان هم به لحاظ نوع نگاه و اندیشه و هم به لحاظ زبان و هم بخصوص به لحاظ فنون بلاغی خلق شده است.
امینی با اشاره به جایگاه مضامین دینی در شعر نو اظهار داشت: وقتی شیوه های جدید شعری همانند شعر نیمایی و خصوصا شعر سپید و آزاد به وجود آمد، تصور این بود که این شیوه های جدید شعری دیگر شاید خیلی به کار بیان مضامین دینی یا مضمامین اساطیری نیاید، ولی شاعران خلاق نشان دادند که می توان از این توانایی ها در شیوه های جدید شعری بهره برد و با مبحث اندیشه دینی یا مثلا تاریخ زندگی ائمه (ع) و نگاه به رخدادهای مربوط به وقایع دینی کارهای برجسته آفرید که کارهای خیلی خوبی هم خلق شده است.
او سپس با بیان این که شعر تقلیدی، سطحی و رسانه ای بسیار داریم در پاسخ به سوالی درباره وجود نگاه و موضوعات تکراری در بخشی از شعرهای دینی اظهار داشت: زمانی مجموعه ای از شعرها با «علی یعنی» ساخته می شد. این حرف های سطحی، رسانه ای و سیاست زده و هیجانی مثل تیتر روزنامه ها است و یکی، دو روز تازگی دارد و پس از بین می رود و شعر محسوب نمی گردد، البته امکان دارد به درد تریبون های تبلیغاتی و بازی های نمایشی بخورد، ولی جزء کارنامه شعری حساب نمی گردد.
نویسنده کتاب «جلسه شعر» در ادامه این شعر را خواند: «ای ازلی مرد برای ابد/ بی تو زمین سرد برای ابد/ نام قدیمت ز لب حادثه/ نعره برآورد برای ابد/ پلک تو شد باز به روی دلم/ پنجره گسترد برای ابد»، و بیان نمود: کارهای این چنینی هم چه از بزرگان مان و چه از شاعران جوان پرشمار داریم، نه مثل شعرهای رسانه ای که بگوییم خیلی زیاد است، ولی به نسبت کارنامه یک دوره پرشمار است.
این شاعر با بیان این که در گذشته در آغاز کتاب ها رایج بود که شاعران درباره اصول دین می نوشتند و به مدح رسول الله (ص) می پرداختند اظهار داشت: اما الان چنین تکلیفی برداشته شده ولی شاعران موضوعات جدیدی در سیره حضرت علی (ع) می بینند و کشف می کنند که گاهی هم نسبت های جدیدی با زندگی امروز ما پیدا می کند و چیزهایی می آفرینند که واقعا دل نشین است.
اسماعیل امینی همینطور به خواندن رباعی «این جا دست عقیل هم می سوزد/ ابراهیم خلیل هم می سوزد/ می گفت دگر نمی توانم آمد/ یعنی پر جبرئیل هم می سوزد» از بیژن ارژن پرداخت و اظهار داشت: نگاه بیژن ارژن در این رباعی خیلی با شعرهایی که با دو، سه نماد خیلی ساده مثل نخلستان، چاه و کوفه سروده شده، فرق می کند. کسی که خوب مطالعه کرده باشد و «نهج البلاغه» و تاریخ صدر اسلام را خوب خوانده باشد، خیلی چیزها برای بیان و کشف پیدا می کند. و دیگر به این که ببیند چه چیز سر زبان ها است که همان ها را تکرار کند، نگاه نمی کند.
او درباره توجه شاعران به «نهج البلاغه» در شعرهای شان اظهار نمود: بخش هایی از «نهج البلاغه» که در مورد معارف مثل بیان توحید و بیان معاد است شاید خیلی کمتر به شعر روزگار ما راه پیدا کرده باشد، گرچه در شعر بزرگ ترهای مان مثل استاد موسوی گرمارودی، استاد معلم و استاد اوستا هست، اما در کار جوان ترها کم تر دیده می شود؛ ولی بخش های دیگر مثلا نامه های اجتماعی، عهدنامه مالک اشتر و وصیت حضرت علی (ع) خطاب به فرزندان شان یا برخی خطاب های ایشان که قبل جنگ ها ایراد کرده اند، نگاه اجتماعی تری دارد و در شعر امروز ما بازتاب داشته است.
امینی افزود: شعر خصوصا شعر مذهبی، سالیانی است بخصوص پس از ۱۵ خردادماه ۴۲ اجتماعی تر شده، این در شرایطی است که در گذشته بیشتر معارفی و کمتر اجتماعی بود و فکر می کنم علت این بازتاب هم این است. شعرهای خوبی هم هستند که امکان دارد خیلی شناخته شده نباشند یا به درد نمایش های رسانه ای نخورند، ولی با کمی جست وجو می توان آنها را پیدا کرد. معمولا اهل رسانه فکر می کنند آدم های معمولی از شعرهای خوب سر درنمی آورند و استقبال نمی کنند، در حالیکه من برای آدم های معمولی و دانش آموزان این ها را خوانده ام و از این که چنین اشعاری داریم اما در دسترس قرار نمی گیرند، حیرت کرده اند. نمونه ای از این نوع شعرها، شعر استاد کیومرث عباسی قصری است: «همه تشنه کرم توایم، به خدا قسم، علی ای علی/ چو کبوتری که شود مقیم، به درِ حرم، علی ای علی» است.
این استاد دانشگاه در انتها اظهار داشت: متاسفانه تلویزیون ما که رسانه مهمی است، بخش عمده ای از وقتش را در اختیار کسانی قرار می دهد که خلاقیتی ندارند و بیشتر اهل نمایش، تظاهر، شلوغ کاری و... هستند. در همین ایام ماه رمضان هم به شاعرانی که شاید پنج سال هم سابقه شعری تریبون اختصاصی ندارند، داده اند. هر شب یکی، دو ساعت می آیند و شعر می خوانند و درباره شعر اظهارنظر می کنند؛ بعضی از آنها می آیند تا حافظه خویش را به رخ بکشند که چقدر شعر حفظ هستند. شعر در رسانه ملی برای کارهای نمایشی، کارناوالی، مشاعره و نشان دادن حافظه شاعر نیست. اگر در یک برنامه مثل «عصر جدید» کسی شیرین کاری می کند، آن برنامه اقتضایش همان است اما شعر اصلا برای سرگرمی، نمایش و نشان دادن حافظه و متعجب کردن مخاطبان نیست، شعر خیلی جدی تر و هنر ملی ما است. کاری که صداوسیما دارد با شعر می کند واقعا جفا است.
منبع: عطر حرم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب