سیدباقر میرعبداللهی:
رئالیسم جادویی در كلام سهروردی مستتر است
به گزارش عطر حرم دكترای فلسفه و كلام اسلامی شیوه روایتگری سهروردی را همان رئالیسم جادویی دانست كه از فرم ایرانی برآمده و سهروردی این امكان را پرورانده است.
به گزارش عطر حرم به نقل از مهر، سیدباقر میرعبداللهی در برنامه سوفیای رادیو گفتگو اظهار نمود: ۴۹ کتاب از سهروردی در اختیار داریم که ۱۳ کتاب به زبان فارسی است؛ البته عده ای چند کتاب را مشکوک دانسته و آنرا منتسب به خواجه و ابن سینا می دانند. وی ادامه داد: ۵ کتاب از این ۱۳ کتاب صرفا فلسفی است که "آواز پرجبرئیل"، "قصه غربت غربی" و… از این جمله اند. برخی کتب هم شامل قصه نیستند؛ ولی کتبی نظیر "عقل سرخ" کاملاً خط سیری از رویدادها و گره های داستانی و روایی دارد. این استاد فلسفه در پاسخ به این سؤال که فیلسوفان چرا رمزی سخن گفته اند، تصریح کرد: برای نمونه عالم محسوسات را چاه و برای واجب الوجوب، نورالانوار را به کار می برند.
میرعبداللهی این نحوه سخن گفتن را برگرفته از تجربه سالک دانست که در فضای منطق اتفاق افتاده است ولی گاه سوال می شود چرا به شکلی خاص به بیان رمز روی آورده می شود. به عقیده وی، سهروردی احتمالاً فقط به جنبه آموزشی مبحث توجه نداشته بلکه نگاهی ادیبانه دارد. میرعبداللهی در توضیح اظهار داشت: راوی در عقل سرخ از سالک می پرسد آیا پرندگان زبان دیگر پرندگان را می دانند؟ اما توضیح سالک بسیار عجیب تر است که می گوید من خود زمانی پرنده بودم! این مطلب به هیچ وجه فیلسوفانه نیست؛ چونکه خیال انگیز و بدیع است. میرعبداللهی همینطور در پاسخ به این سؤال که نسبت سهروردی با ما چیست، اظهار داشت: او به زبان قوم خود سخن می گوید و از امکانات فطری و به بار ننشسته قوم خود استفاده می نماید. وی تصریح کرد: در یک متن تعزیه روایت می شود رستم دستان به عاشورا آمده در سپاه حضرت سیدالشهدا (ع) می جنگد و به شهادت می رسد و حسین بن علی (ع) سر او را در بر می گیرند و تسلی داده و بدو بشارت بهشت را می دهند.
میرعبداللهی اضافه کرد: تصور اینکه حتی فردی از آن سوی تاریخ بیاید ناشدنی است و چنین شیوه روایتی همان رئالیسم جادویی است که از فرم ایرانی برآمده و سهروردی این امکان را پرورانده است. عقل سرخ نماد چیست؟ همینطور انشاالله رحمتی استاد فلسفه و حکمت اسلامی، با اشاره به رساله "عقل سرخ" سهروردی و نماد بودن این عقل اظهار داشت: همگان خواهان فهم حکمت سهروردی هستند؛ اما رساله های وی پای محکمی در منطق دارد. وی افزود: در فلسفه امروزی معرفت را باوری به سمت یقین می دانیم و معرفت شناسی امروز شاید داستان های سهروردی را نپذیرد. فیلسوف کار خویش را با یقین آغاز می کند و درباره یقینیات سخن می گویند. این استاد فلسفه اسلامی تصریح کرد: آنجا که درباره فلسفه محض صحبت می شود بدین معنا نیست که سهروردی فلسفه مشایی را قبول ندارد بنابراین می گویند حکیم کامل، وجه بحثی و ذوقی را توأمان دارد. رحمتی افزود: اهمیت آثار سهروردی اینست که توانسته وارد ساحت های دیگر شود که وجهی اگزیست هم دارد. بنابراین اصطلاحات او خاص خودش است که اگر دیگران هم آنرا تجربه کنند دیگر به آن، عقل سرخ اطلاق نمی گردد. امکان دارد فردی با هوش غیر فلسفی این رموز را بفهمد ولی یک فیلسوف آنرا درک نکند. پس برای فهم معانی سهروردی باید عقل با شهود در آمیزد. سهروردی از فهم عموم دور است همینطور سیدحسن عرب، پژوهشگر فلسفه اسلامی قصه های شهاب الدین سهروردی را نقد حال امروز ما عنوان نمود و اظهار داشت: چگونه می توان زبان حال خویش را از این قصه ها استخراج کنیم! وی افزود: قصه از جنس عالم احساس است و هیچ قصه ای نیست که با احساس مشترک نباشد. این قصه ها با زبان استعاره گره خورده اند و ناشی از تجربه های حسی انسان خارج از عالم ذهن است. سهروردی از استعاره بهره گرفته تا مخاطب را از ظن خود، به یاری رسانی خود رساند. بعنوان مثال رنگ واژه های سهروردی از جایگاه ویژه برخوردار می باشد.
عرب افزود: چرا سهروردی عقل سرخ را نماد عقلانیت مطلق می داند؟ آیا چون سرخ، رنگ آتش است و در ایران باستان منبع نور و روشنایی بوده یا چون دین اسلام خدا را نور دانسته است. این زبان رمزی است و سهروردی با عرضه تصویر، حقیقت معنا را از فهم مخاطب عمومی دور می سازد.
منبع: atreharam.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب