نوشته رسول جعفریان؛
فایل پی دی اف كتاب ملاآقا دربندی و مقتل نگاری منتشر گردید
عطر حرم: حجت الاسلام والمسلمین رسول جعفریان در كانال تلگرامی خود متن فایل كتاب ملاآقا دربندی و مقتل نگاری؛ نگاه ها، نوآوری ها و استنادها را برای مطالعه علاقه مندان منتشر نمود.
به گزارش عطر حرم به نقل از مهر، فایل پی دی اف کتاب «ملاآقا دربندی و مقتل نگاری؛ نگاه ها، نوآوری ها و استنادها» نوشته رسول جعفریان که سال قبل انتشار یافته بود، به مناسبت ایام محرم ارائه شد.
چاپ اول این اثر سال قبل (۱۳۹۸) توسط انتشارات مورخ انتشار یافته است.
در مقدمه این اثر آمده است: قرن سیزدهم، قرن زایش افکار تازه در ایران شیعی است، زایشی با مدلهای مختلف که در تولید مکتب های تازه بکار می رود و محصول آنرا تنها با بررسی دقیق متون تولید شده می توان شناخت. قسمتی از آن تحولات، در ادامه سنت اجتهادی قدیم در مذهب شیعه در بازتولید مذهب در راه تاریخ است؛ و در رأس آن تحولات در این قرن، وحید بهبهانی است که کوشش کرد با ایجاد انقلابی نوین، راه را برای تحول در درون مذهب شیعه، هموار کند. اما بخش دیگر از این جریان ها، ابداعات و ابتکارات تازه ای دارند و در حکم ایدئولوگ های جدیدی هستند که می کوشند از دین و مذهب، یک بنای تازه ای بسازند.
افرادی از این دست که در این قرن در ایران، عراق و گاهی در هند هستند، بیشتر به چهره های فرقه سازی شبیه اند که رسالت خودرا کشف آرا و افکار جدید از دل متون با افزوده هایی دانسته و از ایجاد یک فرقه و نحله کوچک، تا ادعای داشتن دین نو و تازه پیش می روند. معنای این تعبیر این نیست که این نحوه نوآوری در حد ایدئولوژی، به ویژه متناسب با فضای سیاسی جامعه، بی سابقه بوده است؛ از اتفاق، در قرون قبل هم نمونه هایی مانند حروفیه و نقطویه داریم، اما به هر حال در قرن سیزدهم هجری، به صورت آشکار، پدیده خاصی متناسب با افکاری که در نجف یا طهران یا بعضی از شهرهای دیگر بوده، و نیز به دنبال جنگ های ایران و روس که تأثیر مهمی روی روح و روان مردم ایران، علاوه بر اقتصادیات و اجتماعایت آنها، داشت، بوجود آمد.
شخصیت هایی مانند شیخ احمد احسایی (م ۱۲۴۳)، میرزا محمد اخباری (م ۱۲۳۲)، سید کاظم رشتی (م ۱۲۵۹)، سید علی محمد باب (م ۱۲۶۶)، حاج محمد کریم خان کرمانی (م ۱۲۸۸)، و همچون افرادی مانند همین ملاآقای دربندی از این دست هستند. چندین نفر از خاندان برغانی و نراقی و نیز عالمانی در تبریز نیز در شمار کسانی هستند که در ساختن آثار مکتوب با علایق خاص، نقش دارند. شاید این بحث، بیش از این قابل تعقیب باشد، اما هدف فقط نگارش سطوری برای ورود بحث از ملاآقا دربندی است، پس به همین مقدار بسنده می نماییم.
برخلاف تصوری که در دهه های اخیر از ملاآقای دربندی در محافل تبلیغات مذهبی ایرانی بوده، و بیش از همه ناشی از مطالبی است که میرزا حسین نوری در لؤلؤ و مرجان و سپس آقای مطهری به نقل از آن، در باره وی آورده اند، این شخص، از چهره های برجسته ای است که در ساختن بناهای جدید فکری در قرن سیزدهم، توانا بوده و دراین زمینه و بیش از همه، از دریچه امام حسین (ع) و عاشورا، نقش خودرا در ارائه تصویری جدید از مذهب ایفا کرده است. معلوم است که قضاوتی درباره درستی و نادرستی افکار وی نداریم، و بیشتر از لحاظ سطح نفوذ وی در افکار عمومی شیعه، در چارچوب یک عالم متفاوت با رسالتی پیامبرگونه برای تبدیل عاشورا به یک پژوه عظیم و متفاوت بحث می نماییم.
باید توجه داشت که افکار نوی شیعی پدید آمده در قرن سیزدهم، مشروط بر آنکه جهان ایرانی، روی چرخه قدیم خود با افکار سنتی می چرخید، می توانست منشأ یک تحول فکری و حتی سیاسی باشد. آنچه برابر آن ایستاد، و اجازه نداد که چنین اتفاقی بیفتد، و حتی درباره بابیه و بهائیه، آنرا به مسیر دیگری برد، برآمدن تجدد بود که راه را بر نفوذ آن افکار بست و حتی اندیشه ای مانند بابی گری و بهایی گری که همچون همین افکار برساخته و با همان خاصیت های قرن سیزدهمی از نوع نگرش های احسایی و میرزا محمد اخباری و سید کاظم رشتی بود، به اجبار از شکل سنتی آن تغییر داده و به سمت تجدد برد. این در حالیست که خیلی از این افراد و جریان های فکری که آنها را ساختند، در برخورد با تجدد دوره اخیر قاجاری و سپس دوره پهلوی، خودشان و آثارشان، از چرخه تفکر در ایران خارج شدند، هرچند هیچگاه نمی توان پذیرفت که این افکار از بین رفته و زمینه زنده شدن، در بخش هایی از عامه مردم را ندارد.
و اما نکته خاص در اینجا این است که خاصیت خیلی از افکار جریان ساز در قرن سیزدهم، بطور خاص، تمرکز روی مسأله ولایت و در مورد ملاآقای دربندی که موضوع این کتاب است، از دریچه عاشورا و جایگاه رویداد کربلا است. اهمیت این مسأله برای جامعه ایرانی که از اول صفویه روی افکار شیعی آن کار شده و به تدریج دایره نفوذ عاشورا و محرم بیشتر و بیشتر گشته، شناخته شده است. محور قرار دادن مسأله ولایت و عاشورا و نوشتن در باره آن، در جامعه ایرانی که طی دو سه قرن از دیگر بخش های جهان اسلام فاصله گرفته بود، امری طبیعی بود. مهم این بود که چهره هایی با ورود در این مباحث، به نگاشتن آثاری دست بیازند که بتوانند فلسفه ای از دل آن بیرون آورده و نظریه های تازه ای که هم جذاب و هم با ذوق و هم متناسب با عواطف مذهبی جامعه، پدید آورند. ملاآقا از این دست افراد بود که این کتاب به شرح زندگی و آرای وی اختصاص دارد.
علاقه مندان می توانند فایل pdf را از اینجا دانلود کنند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب