یادداشتی از سیدمحمود جوادی؛
چرا شناخت ما نسبت به امام حسین (ع) اندك است؟
عطر حرم: كوشش برای دانستن بیشتر و درك جایگاه امامت ولایت می تواند به درك صحیح ما از بزرگی و عظمت آن بلایی كه در كربلا به دست اشقیای امت پیامبر بر سر فرزند پیامبر و یارانش رقم خورد، كمك نماید.
خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه - سید محمود جوادی: شاید همه تا کنون از خود پرسیده باشیم چرا شناختمان از امام حسین مقابل السلام در حد قیام آن حضرت در کربلا و روز عاشورا محدود می شود؟ یعنی معرفت و سواد مذهبی ما درباره این امام محدود به زمان معین و مکان خاص کرده ایم و چیزی بیش از این درباره زندگی و حیات پر برکت خامس آل عبا نمی دانیم. مع الوصف اعتقاد و باور قلبی مان روی این بازه زمانی و این مکان مقدس بنا نهاده و همه ساله با شوری وصف ناپذیر با برگزاری مراسم عزا این واقعه جانگداز را گرامی می داریم. ظاهراً این گونه به نظر می آید عامه مردم که همه ساله در روزهای محرم الحرام واقعه عاشورا را مرور می کنند و حتی جزئیات این واقعه را از مداحان و وعاظ هم بهتر می دانند، چیز تازه ای جز بیان های گوناگون و اشعار جدید از نحوه شهادت امام حسین (ع) و یارانش نمی آموزند. اما با این وجود این تکرار مکرر هیچ گاه برای آنها ملال آور نمی گردد و این از الطاف الهی است که آنرا مختص امام حسین مقابل السلام کرده تا ذکر این امام هر سال تکرار شود و جهان را متوجه مظلومیت و حقانیت خاندان پیامبر اکرم نماید. در اینجا نه می خواهیم رکود در شناخت و معرفت شیعیان درباره امام حسین (ع) را زیر سوال ببریم و نه اگر قصوری در این حوزه متوجه بزرگان و واعظان می شود، کسی را سرزنش و ملامت نماییم، بلکه هدف از نگاشتن این سطور توجه مختصر خوانندگان به نحوه بیان برخی مداحان و واعظان درباره واقعه دلخراش کربلاست که قرن ها این نوع بیان در حال تکرار است و نیاز به ویرایش و پالایش دارد. تاریخچه روضه خوانی در ایران گفته می شود روضه خوانی در ایران حدود ۵ قرن پیش باب شد و با مقتلی که به نام روضة الشهدا و توسط حسین واعظ کاشفی با سبکی در چارچوب یک رمان تاریخی نگاشته شد، ثبت و ایرانی ها در طول این سال ها شناخت کلی خودرا درباره سید الشهدا بوسیله مراسم عزاداری ایام محرم و به واسطه این کتاب به دست آوردند. کتاب روضة الشهدا سبب شد تا مقتل هایی از این دست در عصر صفویه و قاجاریه به نگارش درآید. البته شهید مطهری در کتاب حماسه حسینی و برخی دیگر از پژوهشگران، به مطالب کتاب روضه الشهدا انتقاداتی وارد کرده اند. بگفته آقا بزرگ تهرانی برخی احتمال داده اند این کتاب، اولین مقتل فارسی بوده که در بین فارسی زبانان انتشار یافته، بگونه ای که به خواننده آن «روضه خوان» می گفتند و این نام تا این زمان شیوع و گسترش یافته است و به هر خواننده مصائب نیز «روضه خوان» می گویند. مختصری درباره نویسنده کتاب روضة الشهدا نویسنده کتاب روضة الشهدا کمال الدّین حسین بن علی واعظ کاشفی (متوفی ۹۱۰ ق)، عالم قرن نهم و دهم قمری است. کاشفی کتاب روضه الشهدا را در اواخر عمر خود در هرات نگاشته. او واعظ بوده و شعر نیز می گفته است. لقب واعظ و تخلّص وی به کاشفی نیز به همین جهت است. مجالس وعظ و سخنرانی های وی در آن دوره شهرت داشته و معاصران وی از جایگاه او نزد مردم و همین طور حاکمان وقت سخن گفته اند. از خاصیت هایی که روضه الشهدا را ماندگار کرده، شیوایی بیان و قلم نویسنده است. درباره مذهب او هم نقل های متفاوتی موجود است که پرداختن به جزئیات و حواشی این مسأله هدف نگارنده نیست. اتکای واعظان و مداحان ایرانی و نیز برخی شیعیانِ فارسی زبان دیگر کشورها به مقتل خوانی این کتاب در قرن های اخیر، جزئیاتی را از واقعه کربلا و روز عاشورا در ذهن مردم جا انداخته که گاهی غیر واقعی و گاهی هم آمیخته با غلو است. هدف از پرداختن مختصر به این کتاب نقد مفصل آن نیست اما از آنجائیکه مقتل «روضة الشهدا» به پایه فکری خیلی از مداحان و وعاظ تبدیل گشته، انتظار می رود در این حوزه روشنگری شود و مداحان بجای روضه خوانی، از منابع معتبر و قابل اعتمادی استفاده کنند تا مستمعین و عزاداران حسینی واقعیت های روز عاشورا و عظمت قیام امام حسین (ع) را به شکل دیگری و آن گونه که هست درک نمایند. چه باید کرد؟ برای بالا بردن درک و معرفت عزاداران حسینی نیازی به روضه خوانی نیست بلکه با نقل صحیح روایات و خودداری از غلوها و داستان سرایی ها می توان بر شناخت شیعیان از امام خود چیزی افزود، پس جا دارد در مراسم عزاداری ماه محرم با پرداختن به موضوعاتی غیر از ماجرای شهادت حضرت سید الشهدا (ع) و یاران آن حضرت، ابعاد مختلف شخصیت امام حسین مقابل السلام را تبیین و ذهن شنونده را تنها اسیر و درگیر وقایع حادثه کربلا و عاشورا نکرد، یعنی مداح و ذاکر خاندان نباید اشعار و سخنان خودرا فقط در جهت نقل مصیبت ها و نحوه شهادت ها محدود نماید بلکه جا دارد سیره زندگی امام حسین (ع) را به سخنان خود بیفزایند تا مستمعین علاوه بر گریستن بر آن حضرت، شناخت بیشتری در مورد امام خود پیدا کنند. متأسفانه تاکید بر مقتل خوانی و پرداختن به جزئیات لحظه دلخراش شهادت سیدالشهدا (ع) که به روضه خوانی باز و مکشوف مشهور است یکی از شیوه های گرفتن اشک از عزاداران است و قرن ها با استفاده از کتاب روضة الشهدا توسط مداحان صورت گرفته و الان نیز ادامه دارد که بگفته برخی بزرگان، این نوع مقتل خوانی مذموم بوده و ما را از بیان این گونه مطالب نهی کرده اند. دانستن درباره نحوه شهادت امام حسین مقابل السلام نه فقط شناخت و معرفت ما را نسبت به این امام معصوم بالا نمی برد بلکه قساوت قلب به دنبال دارد و کسانی که به قصد گرفتن اشک از عزاداران تعمداً به بیان جزئیات مو به موی لحظه شهادت حضرت سید الشهدا (ع) می پردازند بگفته اهل معرفت و پیشکسوتان منبر و خطابه مانند مرحوم «حجت الاسلام سید مهدی طباطبایی» - به علت موهن بودن این نوع ذکر مصیبت - عاقبت خوشی در انتظار آنها نخواهد بود. از طرفی کوشش برای دانستن بیشتر و درک جایگاه امامت ولایت می تواند به درک صحیح ما از بزرگی و عظمت آن بلایی که در کربلا و در روز عاشورا به دست اشقیای امت پیامبر بر سر فرزند پیامبر و یارانش رقم خورد، کمک نماید، درکی که می تواند بدون ذکر مصیبت و تنها با شنیدن نام «حسین» اشک از چشم ها سرازیر کند و با گفتن جمله «السلام علیک یا اباعبدالله (ع)» های های گریست.
منبع: عطر حرم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب