میراث شیدایی به روایت موزه ملی
عطر حرم: جلوه های عاشورا و ارادت به امام حسین به روایت آثار موزه دیرینه شناسی و هنر دوران اسلامی موزه ملی ایران در چارچوب نمایشگاه «میراث شیدایی» به تصویر كشیده شده است.
به گزارش عطر حرم به نقل از ایسنا، هفت اثر معرفی شده توسط موزه ملی ایران در این نمایشگاه به این شرح توصیف شده اند.
تابلو نقاشی عزیمت حضرت مسلم از مدینه به کوفه
«تابلو نقاشی عزیمت حضرت مسلم (ع) از مدینه به کوفه» در اواخر دوره قاجار توسط محمد مدبر با رنگ روغن روی بوم کشیده شده است. این تابلو نقاشی قهوه خانه ای به اندازه ۲۵۳ ×۲۰۴ سانتی متر روایت عزیمت حضرت مسلم از مدینه به کوفه تا شهادت او را به تصویر می کشد.
این تابلو نقاشی صحنه هایی از حوادث عاشورای سال ۶۰ هجری است که با عزیمت حضرت مسلم بن عقیل (ع) از مدینه به کوفه شروع می شود و هنرمند آنها را در چارچوب ۳۰ کادر مستقل اما به هم پیوسته روایت می کند. صحنه ها در پرده هایی که برخلاف عقربه های ساعت و به صورت حلزونی چیده و شماره گذاری شده، ترسیم شده اند و هر کدام روایتگر قیام امام حسین (ع) و مصائب حضرت مسلم (ع)، یارانش و دو فرزند مسلم را بازگو می کند.
نقاش این تابلو، با ذکر نام هر یک از شخصیت ها نشانه های کافی برای بیننده برجا گذاشته تا به آسانی روایت را دنبال کند. او پرده دوازدهم را از دیگر پرده ها جدا کرده و در میانه پرده به صورت بزرگ تر به تصویر کشیده است. تا نبرد شجاعانه و اوج رشادت و مواجهه مسلم (ع) با دشمنان را نشان دهد.
نام محمد مدبر در سمت راست پایین تابلو (پرده سیزدهم) نوشته شده و در پایین (پرده دهم) سفارش دهنده تابلو یعنی کلمات «فرمایش مشهدی صفر اسکندریان» نوشته شده است.
قطعه پارچه ابریشمی کتیبه دار
این قطعه پارچه تاریخی متعلق به سده های ۱۳-۱۲ هجری از دوره قاجار در اصفهان کشف شد و الان به شماره ۲۰۲۲۳ در موزه ملی ایران ثبت و نگهداری می شود.
قطعه پارچه ابریشمی دو رو و دو پود که کتیبه های گوناگون به خط ثلث و تزئین نگاره های گیاهی و اسلیمی روی آن بافته شده، دارای حاشیه و متن است. در متن نوارهای باریک و پهن به هم پیوسته، انواع کتیبه به رنگ های مختلف دیده می شود. کتیبه ها به رنگ نخودی، سرمه ای، زرد کمرنگ و قرمز لاکی بر زمینه به رنگ های سرمه ای، قرمز لاکی، نخودی، سبز زیتونی و طلایی نوشته شده اند.
سه کتیبه قرآنی آن؛ «بسم الله الرحمن الرحیم»، «انا فتحنا لک فتحا مبینا» و «نصرمن الله و فتح قریب» همراه با عبارت «یا حسین شهید» به خط ثلث در داخل ترنج به صورت مکرر بافته شده اند. این قطعه پارچه ابریشم، روی پارچه نسبتا ضخیم نخودی رنگ، دوخته و استواری بخشی شده است.
روپوش قبر زری اطلسی طرح محرابی
پارچه پوشش قبر با زری اطلسی طرح محرابی در یزد و در سده یازدهم قمری در دوره صفوی توسط غیاث نقش بندی یزدی بافته شد.
این اثر که به شماره ۳۳۱۴ در موزه ملی ایران نگهداری می شود بعنوان پوشش قبر استفاده می شود و روی آن زری طرح محرابی، سه حاشیه، حاشیه خارجی و داخلی با زمینه قرمز و گل و بوته طلایی، حاشیه میان که پهن با زمینه نخودی و صلوات بر چهارده معصوم به خط ثلث و رنگ لاجوردی بافته شده است.
همین طور متنِ کتیبه که دارای طرح محرابی است روی زمینه سرمه ای، گل و بوته طلایی و قرمز نقش شده است. بالای طرح محرابی درون یک ترنج کلمه «الله» مشاهده می شود. درون حروف کلمه الله سوره الفاتحه «اعوذ بالله من الشیطان الرحیم بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین الرحمن الرحیم مالک یوم الدین ایاک نعبد و ایاک نستعین اهدنا الصراط المستقیم صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لا الضالین» به خط کوفی و همراه با اسم بافنده آن قرار گرفته است.
بر حاشیه میانی این زری که در بین دو ردیف حاشیه باریک گل و بوته دار قرار گرفته، دعای صلوات بر ائمه معصومین به خط ثلث بافته شده که چنین است: «اللهم صل علی نبی الامی العربی الحاتم المقصود من وجوده ایجاد العالم شارق سما النبوه و الرساله و الهدی ابی القاسم محمد المصطفی و صل علی رخ الرسول و ابن عمه فی الحقیقه و من بعده خلیفته بالحق بین الخلیفه سند الله الغاب امیر المومنین علی بن ابی طالب و صل علی من بشر بالامامه ابی محمد الحسن و صل علی سبط الثلین ابی عبدالله الحسین و صل علی سید الزاهد ین علی زین العابدین و صل علی الدر الفاخر محمد الباقر و صل علی قمر المغارب و شمس المشارق جعفر الصادق و صل علی سلطان الاعلی و الاعاظم موسی الکاظم و صل علی سلطان سرر الارتضا علی بن موسی الرضا و صل علی العارف المبدا و المعاد محمد الجواد و صل علی شفیع المجیین یوم ینادی المنادی علی الهادی و صل علی صاحب الخلق العبقری الحسن العسکری و صل علی علی القائم بامرالله الغنی محمد المهدی»
این اثر در هفتم خرداد ۱۳۹۴ در لیست آثار منقول به شماره ۶۷ به ثبت رسیده است.
محراب سنگی مسجد جامع ابرکوه
محراب سنگی صفوی از مسجد جامع ابرکوه در سده دهم هجری قمری است که به شماره ۳۶۶۱ در موزه مادر ایران نگهداری می شود.
محراب مسجد جامع ابرقو نمونه منحصر به فرد از محراب های سنگی سده دهم هجری قمری است که از چند قطعه سنگ مرمر شامل یک محراب، یک قطعه در بالای محراب و دو ستون ساخته شده است. محراب به رنگ متمایل به قرمز و قطعه بالای محراب و دو ستون به رنگ روشن هستند.
محراب از یک طاق نما تشکیل شده که کتیبه ای در سه طرف آنرا احاطه کرده است. درون طاق نما در پایین با طرح های هندسی و گیاهی به صورت برجسته تزیین شده و در بالا مقرنس هایی در درون طاق وجود دارد. همین طور در پایین کتیبه در دو طرف در درون کادر مستطیل طرح های گیاهی به صورت گلدان نقر (کنده کاری) شده است.
قطعه بالای محراب به شکل مستطیل ساخته شده و مقرنس هایی در بالا دارد که به نسبت محراب کمی جلو نشسته است. سر و پایه ستون ها به شکل مکعب هستند و در نمای آنها یک ستاره هشت پر و یک نیم ستاره وجود دارد. درون ستاره های سرستون ها با کتیبه کوفی و پایه ستون ها با طرح های هندسی تزیین شده اند.
متن نوشته های حاشیه سمت راست و چپ محراب عبارت از آیات ۲۱ و ۲۲ سوره حشر به خط ثلث است؛ «لو انزلنا هذا القرآن علی جبل لرأیته خاشعا متصدعا من خشیه الله و تلک الامثال نضربها للناس لعلهم یتفکرون هو الله الذی لا اله الا هو عالم الغیب و الشهاده هو الرحمن الرحیم صدق الله العظیم»
در حاشیه بالا بین دو مربعی که با خط کوفی تزیین شده نیز آیه ۸ سوره "التحریم" آمده «ربنا اتمم لنا نورنا و اغفر لنا انک علی کل شیء قدیر» همین طور در مربع بالای حاشیه سمت راست این جمله به خط کوفی بنائی حک شده است «حسبنا الله و نعم الوکیل»
در مربع بالای حاشیه سمت چپ جمله زیر به خط کوفی بنائی قرار گرفته «هو نعم المولی و نعم النصیر» و در طرف هر سرستون بالای دو ستاره هشت پر جمله «الله اکبر» و در دو ستاره هشت پر کلمات «محمد، علی، حسن، حسین» نوشته شده اند.
سرعَلم مفرغی
سر علم مفرغی با کتیبه به خط کوفی متعلق به دوره صفوی در سده ۱۱ قمری است که در دماوند کشف شده و به شماره ۹۸۰۵ در موزه ملی ایران حفاظت می شود.
این سرعَلَم ها به شکل سه شاخه به بلندی بیش از ۳۰ سانتی متر ساخته شده و در موزه ملی ایران نگهداری می شود. بخش میانی آن به صورت مشبک به وجود آمده و کتیبه به خط کوفی اسامی الله، محمد و علی نوشته شده است.
در حاشیه آن نام ۱۲ تن به شیوه کنده کاری دیده می شود. دور آنرا ملیله ای که به سر دو اژدها منتهی می شود، در بر گرفته و در انتهای آن پایه کوتاهی وجود دارد. بالای آن به شکل سه شاخه درست شده که اشاره به تاج دارد و سطح آن با نگاره های اسلیمی پُر شده است.
نسخه خطی «مشهد الشهدا»
نسخه خطی «مشهد الشهدا» با موضوع حماسه کربلا سروده «حسین ندائی نیشابوری یزدی» در صفحه ۴۴۵ نوشته شده است.
کتابت این نسخه در سال ۹۲۷ هجری قمری انجام شده که در آستانه شیخ صفی الدین اردبیلی به دست آمده و الان به شماره ۳۷۲۹ در موزه ملی ایران نگهداری می شود.
نسخه خطی منظومه «مشهدالشهدا» در این صفحه دارای جدول مذهب و صفحه اول دارای سرلوح مذهب مرصع است و برای رنگ آمیزی این سرلوح آب طلا ولاجورد به کار رفته است. سرفصل های این کتاب با آب طلا و به خط نستعلیق نوشته شده اند. این نسخه به خط نستعلیق توسط «قاسم حسینی» در سال ۹۲۷ هجری کتابت شده است.
در این نسخه، وقایع کربلا درسال ۶۱ هجری قمری و کیفیت شهادت امام حسین (ع) امام سوم شیعیان و یارانش، به نظم کشیده شده است. این اثر منظوم بر طبق کتاب مقتل «روضه الشهداء» اثر«ملا حسین واعظ کاشفی سبزواری» در چارچوب مثنوی سروده شده است.
قالیچه سجاده ای کتیبه دار
دعای صلوات بر چهارده معصوم (ع) روی قالیچه سجاده ای کتیبه دار در سده ۱۱ قمری در دوره صفوی نقش بسته است. این اثر تاریخی به شماره ۳۴۰۵ در موزه ملی ایران نگهداری می شود.
این قالیچه سجاده ای، با طرح محرابی، زمینه سبز سیر، دارای سه حاشیه و چهار کتیبه بافته شده است. حاشیه ها این طور ثبت شده اند:
«حاشیه خارجی دارای زمینه قرمز و با نقوش گل و شکوفه به رنگ های قرمز و آبی و سیاه تزیین شده است»، «در داخل حاشیه میانی، دعای صلوات بر چهارده معصوم (ع)بافته شده است»، «حاشیه داخلی در زمینه قرمز، به خط ثلث و به رنگ نخودی آیه ۲۵۵ سوره مبارکه البقره بافته شده است: در قسمت پایین حاشیه داخلی با نقوش و برگ تزیین شده است.»
متن قالیچه دارای طرح محرابی دالبری است، داخل حاشیه دور این طرح به خط نستعلیق قهوه ای رنگ آیات ۴۰ و ۴۱ سوره مبارکه ابراهیم (ع)، با مضمون دعای حضرت ابراهیم خلیل (ع) بافته شده است.
در قسمت درونی طرح محراب، در زمینه سبز سیر، داخل ترنج کوچک به خط ثلث وبه رنگ نخودی در زمینه قرمز، ذکر سجده نماز بافته شده است و بالا و پایین این ترنج، دو سرترنج قرمزرنگ طراحی شده است، همین طور در قسمت پایین طرح محرابی در زمینه سیز تیره، نقوش گل و برگ های اسلیمی به رنگ های قرمز، زرد، صورتی، نخودی و آبی بافته شده است. پایین حاشیه میانی، با نقوش گل و برگ و اسلیمی کاری تزیین شده است.
مرورگر شما از ویدئو پشتیبانی نمی نماید.
فایل آنرا از اینجا دانلود کنید: video/mp4
منبع: atreharam.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب