جمعه های انتظار؛
سرسپردن به امام حق مقدمه نجات و رستگاری است
به گزارش عطر حرم تاكید بر ضرورت معرفت امام در آموزه های اسلامی از آن روست كه معرفت، مقدمه دل بستن، دل بستن مقدمه سر سپردن و سرسپردن به امام حق، مقدمه نجات و رستگاری است و این اساس دعوت همه انبیا و اولیاست.
به گزارش عطر حرم به نقل از مهر، متن زیر برشی از کتاب «معرفت امام زمان (عج)» اثر ابراهیم شفیعی سروستانی است که در ادامه می خوانید؛
۱. مفهوم شناسی مهدویت
«مهدویت»، از نظر لغوی مصدر جعلی و به معنای «مهدی (امام منتظر) بودن» است. [۱] واژه «مهدی» هم در لغت به معنای «کسی که خدا او را به سمت حق هدایت کرده»، [۲] «هدایت شده» و «ارشادشده» آمده است. [۳] اما در اصطلاح، مهدویت به معنای مهدی باوری، مهدی گرایی و اعتقاد به امام مهدی (ع) بعنوان منجی موعود آخرالزمان به کار می رود. به بیان دیگر، مهدویت مبین دیدگاه اسلام درباره جهان آینده و آینده جهان است.
مهدی، لقب منجی موعود مسلمانان است. بر مبنای بررسی های بعضی از صاحب نظران، در افزون بر ۲۷۰ روایت، این لقب برای این منجی موعود به کار رفته است. [۴] در یکی از این روایات، امام صادق (ع) از پدران گرامی خود چنین نقل می کند: قالَ رَسولُ اللَّهِ (ص): المَهدِیُ مِن وُلدِی ، اسمُهُ اسمی، وکُنیَتُهُ کُنیَتی، أشبَهُ النّاسِ بی خَلقاً وخُلُقاً، تَکونُ لَهُ غَیبَةٌ وحَیرَةٌ، حَتّی تَضِلَّ الخَلقُ عَن أدیانِهِم، فَعِندَ ذلِکَ یُقبِلُ کَالشَّهابِ الثّاقِبِ ، فَیَملَؤُها قِسطاً وعَدلًا، کَما مُلِئَت ظُلماً وجَوراً. [۵]
پیامبر خدا که درود خدا بر او و خاندانش باد فرمود: مهدی، از فرزندان من است. نام او، نام من و کنیه او کنیه من، و شبیه ترین مردم در خلق و خو به من است. غیبت و حیرتی دارد که در آن امت ها گمراه می شوند. سپس مانند شهاب فروزان می آید و زمین را از عدل و داد پر می کند، به همان سان که از جور و ستم پر شده بود.
در بعضی از روایات آمده است که آن حضرت از آن رو «مهدی» نامیده می شود که مردم را به سمت امری نهان یا امری که از آنها مخفی شده هدایت می کند. در یکی از این روایات که از امام محمد باقر (ع) نقل شده، آمده است… إنَّما سُمِّیَ المَهدِیُّ مَهدِیّاً؛ لِأَنَّهُ یَهدی إلی أمرٍ خَفِیٍّ.. [۶] … مهدی، مهدی نامیده شده است؛ چون به امری نهان هدایت می کند.
در روایت دیگری، به نقل از امام صادق (ع) چنین می خوانیم… و إنَّما سُمِّیَ القائِمُ مَهدِیّاً؛ لِأَنَّهُ یَهدی إلی أمرٍ قَد ضَلّوا عَنهُ. [۷] … و اینکه [حضرت] قائم را مهدی خوانند برای آن است که به چیز گمشده ای راهنمایی می کند.
۲. مهدویت در اسلام
شاید بتوان گفت در طول تاریخ، هیچ موضوعی به اندازه قیام مصلحی جهانی که بشر را به سمت سعادت و نیکبختی ابدی رهنمون می سازد و داد مظلومان را از ظالمان بازمی ستاند، فکر آدمیان را به خود مشغول نداشته است. ازاینرو، اقوام و مذاهب گوناگون به شکلی در انتظار ظهور ابرمردی به سر می برند که نماد تمام آرمان های بشر به شمار می آید تا سرانجام روزی جهان را از عدل و داد پرسازد.
در این میان، اعتقادی که میان مسلمانان بخصوص شیعیان در مورد قیام و انقلاب مهدی موعود (ع) بعنوان مصلح کل و منجی بشر وجود دارد، در عین دارا بودن جنبه های آرمانی، از ریشه های عمیق و مستحکم مکتبی برخوردار بوده و متکی بر سخنان تردیدناپذیر پیشوایان معصوم دین است.
علما و متفکران اسلامی هم در طول قرون، با بیان احادیث پیشوایان دین در زمینه ظهور قائم آل محمد (ع)، این اعتقاد را ترویج داده و با پاسداری از اندیشه مهدویت و تحکیم مبانی فکری انتظار ظهور مصلح جهانی، به شبهه های مخالفان در این حوزه پاسخ گفته و بر استواری این اندیشه افزوده اند.
باور به مهدویت از مسائلی است که همه مذاهب اسلامی بر آن اتفاق نظر دارند و مختص به به پیروان مکتب خاندان (ع) نیست. شمار فراوان احادیث در رابطه با مهدویت در منابع مورد اعتماد اهل سنت، و نقل و تأیید این مورد توسط دانشمندان بزرگ سنی، به ما اطمینان می دهد که باور به ظهور مهدی موعود (ع) به هیچ روی منحصر به شیعیان نیست و قاطبه فرق اسلامی آنرا چون عقیده ای ضروری و قطعی پذیرفته اند. این مورد در ده ها کتاب و رساله مستقلی که دانشمندان اهل سنت درباره امام مهدی (ع) نگاشته اند، [۸] به روشنی مشخص است. افزون بر این، در جوامع حدیثی شش گانه هم که مهم ترین و معتبرترین منابع حدیثی آنان به حساب می آید، با صراحت بر آن تاکید شده است. [۹]
شیخ عبدالمحسن عباد آل بدر از عالمان برجسته دانشگاه اسلامی مدینه در نگاشته ای که با هدف پاسخ به منکران مهدویت تهیه شده است، اسامی برخی از دانشمندان اهل سنت را که بر تواتر احادیث امام مهدی (ع) تصریح کرده اند، نام می برد و کثرت این احادیث، تعدد طرق آنها و اعتقاد فرقه های مختلف اسلامی به مضمون آنها را دلیلی بر وجود حقیقتی ثابت می داند که در آخرالزمان به وقوع خواهد پیوست. [۱۰]
۳. لزوم شناخت معارف مهدوی
شناخت معارف مهدوی لزوم تردیدناپذیر عصر ماست. ضرورتی که اگر به خوبی درک شود و وجوه مختلف آن چنان که شایسته است، تبیین گردد، برکات فراوانی را نصیب جامعه اسلامی ما می سازد.
وجوه مختلف لزوم شناخت معارف مهدوی در عصر حاضر را به این شرح می توان برشمرد:
الف) وجه اعتقادی
بر اساس روایات تردیدناپذیری که شیعه و سنّی آنها را روایت کرده اند، بر هر فرد مسلمان واجب است که امام زمان خویش را بشناسد تا بدین وسیله از خطر در افتادن به جاهلیت پیش از اسلام و فرو رفتن در گرداب کفر و شرک وارد و امکان زیستن و مردن بر اساس اعتقاد راستین را بیابد.
این همه تاکید بر ضرورت معرفت امام در آموزه های اسلامی، از آن روست که معرفت، مقدمه دل بستن، [۱۱] دل بستن، مقدمه سر سپردن [۱۲] و سرسپردن به امام حق، مقدمه نجات و رستگاری است [۱۳] و این اساس دعوت همه انبیا و اولیاست.
با توجه به آنچه گفته شد، بر هر یک از ما واجب است که همه تلاشمان را برای شناخت امام عصر خود، حضرت حجت بن الحسن (ع) به کار گیریم و با شخصیت و جایگاه آن حضرت در عالم هستی چنان که باید، آشنا شویم تا به دنبال آن بتوانیم به وظایفی که در مقابل آن امام داریم، بگونه ای شایسته عمل نماییم. [۱۴]
ب) وجه فرهنگی
کشور ما کشوری است با اکثریت جمعیت جوان و پر شور. جمعیت جوانی که در صورت یافتن آرمانی با ارزش همه شور و توان بالقوه و بالفعل خویش را به پای آن می ریزد و از هرگونه سکون و رکود و انحراف و تباهی بیزاری می جوید. همان گونه که جوانان پرشور عصر انقلاب و دوران دفاع مقدّس به دنبال آرمان های پرارزش بنیان گذار نظام جمهوری اسلامی، با گذر از همه تمنیات و خواهش های نفسانی، خویش را یکسره وقف جهاد و مبارزه در راه خدا کردند و به بالاترین درجات ایمان و رستگاری دست پیدا کردند.
تشکیل حکومت جهانی به رهبری امام مهدی (ع)، گسترش قسط و عدل در سرتاسر گیتی و نابود کردن همه مظاهر کفر، ستم و تباهی آرمانی است که اگر به درستی شناسانده شود و وجوه مختلف آن تبیین گردد، می تواند نسل سوم انقلاب اسلامی و نسل های بعد از آنرا چون پدران خود پویا و پایدار نگه دارد و از توانمندی های آنها به بهترین صورت ممکن بهره برداری کند. ازاین رو در عصر حاضر، جامعه ما بیشتر از هر زمان دیگر، نیازمند پرداختن به فرهنگ انتظار و باور مهدویت است و به جرئت می توان گفت اگر به خوبی به این مورد پرداخته شود، می تواند خیلی از توطئه های فرهنگی دشمنان را خنثی کند. [۱۵]
ج) وجه سیاسی
این وجه را از دو منظر می توان مطالعه کرد:
نخست، از منظر فلسفه سیاسی و مبانی مشروعیت نظام: حکومت جمهوری اسلامی ایران، بر اساس نظریه ولایت فقیه و نیابت عام فقها از امام زمان (ع)، شکل گرفته است و بنابراین بقا و استمرار مشروعیت و مقبولیت این نظام، در گرو تبیین و تشریح دقیق مبانی کلامی و فقهی آن برای نسل حاضر و نسل های آینده است. در این میان پرداختن به مبحث هایی چون لزوم وجود حجت الهی در هر عصر، جایگاه و نقش امام زمان (ع) در عالم هستی، شیوه بهره گیری مردم از امام زمان در دوران غیبت و وظایف و تکالیف مردم در مقابل امام عصر از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
دوم، از منظر علوم سیاسی و روابط بین الملل: در سالهای اخیر دو مبحث مهم و کلیدی در جهان مطرح گردیده است که در ظاهر خاستگاه و مبانی متفاوتی دارند، ولی در اهداف، آثار و نتایج مشترکند.
این دو مبحث عبارتند از:
یک. «جهانی سازی» [۱۶] یا «جهانی شدن» [۱۷]: این مورد بیشتر در مجامع دانشگاهی و از جانب نظریهپردازان علوم سیاسی و روابط بین المللی مطرح شده و به دنبال القای این مطلب است که «به دنبال محو شدن مرزهای جدا کننده، جهان به تدریج به سمت نوعی همگنی یا همگونگی بیشتر در عرصه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی حرکت می کند» [۱۸] و «این اتفاق از راه توسعه سرمایهداری و تکنولوژی مساعد آن (Techno-capitalism) آن هم در مسیری مشخص رخ خواهد داد». [۱۹]
ایده «نظم نوین جهانی» رئیس جمهور وقت آمریکا (بوش پدر)، نظریه «پایان تاریخ» فوکویاما و راهکار «برخورد تمدنها» ی هانتینگتون بیان گر همین پدیده جهانی شدن یا جهانی سازی است که به گمان آنها با محوریت جهان غرب و بخصوص آمریکا رخ خواهد داد و در نهایت به پذیرش الگوی نظام لیبرال دموکراسی از جانب همه کشورهای جهان و سلطه فرهنگ، اخلاق و مدنیت مغرب زمین بر سراسر گیتی، منجر خواهد شد.
دو. آخرالزمانگرایی و تلاش در جهت تحقق پیش گویی های کتاب مقدس: جریانی که امروز بیشتر با عنوان «مسیحیان صهیونیست» [۲۰] «مسیحیان انجیلی» [۲۱] یا «مسیحیان بنیادگرا» [۲۲] در جهان شناخته می شوند، بخصوص در سالهای اخیر، با زنده کردن پیش گویی های کتاب مقدس و دامنزدن به آن تلاش وسیعی را برای تبلیغ، ترویج و محقق ساختن باورهای خود در جهان شروع کرده است. بر مبنای باور این گروه از مسیحیان پروتستان، مشیت خداوند بر این قرار گرفته است که جهان بعد از طی مراحلی هفتگانه که همچون آنها تشکیل اسرائیل بزرگ، بازگشت قوم یهود به سرزمین موعود، بازسازی معبد سلیمان و وقوع جنگ عظیم هسته ای «آرمگدون» [۲۳] است، بازگشت باردیگر حضرت مسیح (ع)، استقرار حکومت هزارساله او و حاکمیت صلح و عدالت را شاهد باشد. [۲۴]
این گروه معتقدند که با وقوع نبرد آخرالزمان (آرمگدون) همه غیرمعتقدان به آرمان های مسیحیت بنیادگرا شامل یهودی، مسیحی و مسلمان از بین خواهند رفت و تنها کسانی باقی می مانند که به این آرمان ها باور داشته اند.
ویژگی مهم جریان یاد شده این است که تنها به عرضه تفاسیر معینی از مفاهیم مذهبی بسنده نمی کند، بلکه تلاش می کند تا با عرضه یک «پروژه» تحولات آینده را بر اساس تفاسیر خود رقم زند. [۲۵]
دیدگاه آخرالزمان شناسانه مسیحیان صهیونیست باآنکه در ظاهر غیرسیاسی است، ولی از آن جا که این مباحث به ظاهر دینی، امروز دستمایه سردمداران کاخ سفید قرار گرفته و به بهانه ای برای توجیه سیاست های سلطهگرانه و تجاوزطلبانه آنها در جهان تبدیل گشته است، به مباحث سیاسی، راهبردی و روابط بین الملل هم ارتباط پیدا می کند.
با توجه به مباحث یاد شده روشن می شود که در عصر حاضر، با عنایت به علل ذیل پرداختن به مبحث مهدویت و مبانی دین شناختی آن از وجه سیاسی هم دارای اهمیت است:
نخست اینکه، تبیین مبانی مشروعیت نظام جمهوری اسلامی و دفاع عالمانه از آن بدون شناخت دقیق مبانی مهدویت و درک عمیق دیدگاه پیشوایان دین در زمینه چگونگی اداره جامعه و حکومت در عصر غیبت و نسبت این دیدگاه با فرهنگ انتظار امکان پذیر نیست.
دوم، زیستن در جهان امروز و مقاومت در مقابل سیل بنیان کن جهانی سازی که فرهنگ، سیاست و اقتصاد همه کشورهای مستقل را نشانه رفته و به چیزی کمتر از سلطه بر کل جهان بسنده نمی کند، تنها با داشتن تحلیل های قوی و مستحکم مبتنی بر مبانی، مبادی و منابع دینی و باور قلبی به برتری داشته های خود بر بافته های دیگران، امکانپذیر است و این دو، جز با شناختی جامع از باور مهدوی و فرهنگ انتظار که مبین دیدگاه اسلام درباره «جهان آینده و آینده جهان» است، محقق نخواهد شد.
سوم، نقد و بررسی عالمانه دیدگاه های آخرالزمان گرایانه مسیحیان صهیونیست، پایداری در مقابل اقدام های فرهنگی، سیاسی و نظامی این جریان و خنثی کردن توطئه های آنها ضد جهان اسلام، تنها با اتکا به باور خللناپذیر مهدویت امکان دارد، باوری که آینده جهان را تنها از آنِ بزرگ منجی موعود حضرت مهدی (ع) می داند و اعتقاد دارد که مسیح (ع) هم بعد از نزول از آسمان به آن حضرت اقتدا می کند.
د) وجه اجتماعی
«فرهنگ انتظار» تنها حیات فردی و زندگی شخصی انسان ها را در بر نمی گیرد و همه مناسبات اجتماعی را هم شامل می شود؛ یعنی همچنان که همه مظاهر حیات فردی انسان ها زندگی و مرگ، حرکت و سکون، فعل و ترک، موافقت و مخالفت، دوستی و دشمنی و… باید رنگ انتظار بگیرد و از این فرهنگ متأثر شود، همه مناسبات اجتماعی فرهنگ، سیاست و اقتصاد هم باید به شکلی متأثر از انتظار باشد و میان جامعه منتظر و جامعه غیر منتظر تفاوتی محسوس حس گردد. به بیان دیگر در یک جامعه منتظر، نظام تعلیم و تربیت، مناسبات سیاسی و حکومتی، قوانین و مقررات دولتی، روابط تجاری و اقتصادی، ضوابط معماری و شهرسازی، حقوق و وظایف شهروندی و… باید بر مبنای فرهنگ انتظار و با هدف زمینهسازی برای ظهور امام مهدی (ع) و استقرار حکومت عدل و مهدوی سامان یابند.
با توجه به مطالب یاد شده بر همه شیعیان لازم است که با شناخت بیشتر از معارف مهدوی و درک وجوه مختلف آن، زمینه را برای تحقق جامعه منتظر فراهم سازند. پی نوشت:
[۱]. ر. ک: علی اکبر دهخدا، لغت نامه، چاپ اول از دوره جدید: تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۳، ج ۱۳، ص ۱۹۳۳۱.
[۲]. محمد بن مکرم (ابن منظور) لسان العرب، تحقیق: جمال الدین میر دامادی، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر، ۱۴۱۴ ق.، ج ۱۵، ص ۳۵۴؛ محمد مرتضی الحسینی الزبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق علی شیری، ۲۰ ج، چاپ اول: بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ ه. ق، ج ۲۰، ص ۳۳۲؛ فخرالدین بن محمد الطریحی، مجمع البحرین ، تحقیق: احمد حسینی اشکوری، تهران، مرتضوی، ۱۳۷۵، ج ۱، ص ۴۷۵.
[۳]. محمد معین، فرهنگ فارسی، چاپ سیزدهم: تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۸، ج ۴، ص ۴۴۶۲.
[۴]. ر. ک: لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الأثر فی الإمام الثانی عشر (ع)، چاپ اول: قم، مکتب المؤلف، ۱۴۲۲ ه. ق، ج ۳، صص ۴۴۳و ۴۴۴.
۳. محمدبن علی بن حسین (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی تا، ج ۱، ص ۲۸۶، ح ۱.
[۶]. محمدبن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبة، تحقیق: علیاکبر غفاری، تهران، مکتبة الصدوق، بی تا، ص ۲۳۷، ح ۲۶.
[۷]. محمدبن محمدبن نعمان (شیخ مفید)، الإرشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، ترجمه و شرح: سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، علمیه اسلامیه، بی تا، ج ۲، ص ۳۵۸.
[۸]. ر. ک: علی محمد علی دخیل، الإمام المهدی (ع)، چاپ دوم: بیروت، دارالمرتضی، ۱۴۰۳ ه. ق، ص ۱۴۰.
[۹]. سید محمد حسینی، «مهدویت از نگاه اهل سنت»، در: محمد محمدی ری شهری، دانشنامه امام مهدی (ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، چاپ اول: قم، مؤسسه علمی، فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۹۳، ج ۱، ص ۷۶.
[۱۰]. ر. ک: عبدالمحسن عباد آل بدر، عقیدة اهل السنة و الأثر فی المهدی المنتظر، ص ۲۹، به نقل از: همان، ص ۸۴.
[۱۱]. در روایتی که از امام صادق (ع) نقل شده، آمده است: «… اَلحُبُّ فَرعُ الْمَعْرِفَةِ؛ دوستی فرع حاصل معرفت است» (محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، چاپ سوم: بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ه. ق، ج ۶۷، ص ۲۲، ح ۲۲).
[۱۲]. پیامبر گرامی اسلام (ص) در پاسخ مردی اعرابی که از ایشان خواسته بود به وی پندی بیاموزد فرمود: «اَلْمَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَبَّ؛ انسان با کسی همراه می شود که او را دوست دارد». همان، ج ۲۷، ص ۱۰۲، ح ۶۷.
[۱۳]. چنان که در روایت معروف امام رضا (ع) حدیث سلسلة الذهب آمده است، ورود در قلعه استوار توحید و ایمنی یافتن از عذاب الهی، مشروط به پذیرش ولایت امام معصوم (ع) است. (ر. ک: همان، ج ۳، ص ۷، ح ۱۶).
[۱۴]. برای مطالعه بیشتر در این حوزه، ر. ک: همین کتاب، صص ۱۲۵ ۱۳۸.
[۱۵]. برای مطالعه بیشتر در این حوزه ر. ک: اسماعیل شفیعی سروستانی، استراتژی انتظار، چاپ اول: تهران، موعود عصر، ۱۳۸۱، صص ۲۳ ۲۷ و ۶۹ ۷۸.
[۱۶]. Globalizing.
[17]. Globalization.
[18]. ر. ک: علیرضا شجاعی زند، «دین و جهانیت، جهانی شدن، جهانی سازی و جهانی گرایی»، مندرج در جهانی شدن و دین: فرصت ها و چالش ها (مقالات چهارمین کنگره دین پژوهان)، چاپ اول: قم، دبیرخانه دین پژوهان کشور، ۱۳۸۲، ج ۱، ص ۳۰.
[۱۹]. همان، ص ۳۳.
[۲۰]. Christian Zionists.
[21]. Evangelists.
[۲۲].Fundamentalist Christian.
[23]. Armageddon.
[24]. ر. ک: محمّد السماک، «کلید فهم سیاست آمریکا: موضع آمریکا در مقابل رژیم صهیونیستی از پشتوانه های مذهبی تا منافع سیاسی» مندرج در کتاب پیش گویی ها و آخرالزمان (مجموعه مقالات)، چاپ اول: تهران، موعود عصر، ۱۳۸۵، صص ۱۹۰ ۱۹۱.
[۲۵]. ر. ک: همان، ص ۱۹۵.
منبع: atreharam.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب