پژوهشگر تاریخ اسلام در گزارش عطر حرم عنوان كرد؛
هدف از زهد امام علی(ع) برگزاری عدالت در جامعه است
به گزارش عطر حرم زاهدانه بودن به معنای تارک دنیا بودن نیست، تصور نادرستی است که شخصی که زاهد است، یعنی تارک دنیاست و شبانه روز مشغول عبادت و از دنیا غافل است.
خبرگزاری مهر -گروه دین و آئین- نگار احدپور: امروز بیست و یکم ماه مبارک رمضان سالروز شهادت جانسوز مولای متقیان و امیرمومنان حضرت امام علی (ع) است. به همین مناسبت در گفتگو با حجت الاسلام محمدجواد یاوری، پژوهشگر تاریخ اسلام و استادیار دانشگاه باقرالعلوم (ع) به بررسی رابطه زهد و تلاش اقتصادی در سیره و گفتار امام علی (ع) پرداختیم.
محمد جواد یاوری در گفتگو با خبرگزاری مهر، با اشاره به اینکه مساله امروز ما مساله معیشت و اقتصاد است، اظهار داشت: معیشت یکی از موضوع هایی است که جامعه امروز ما در آن نیازمند یک الگوی مناسب می باشد تا از بحران های موجود عبور کند، از طرفی در استفاده از مطامع تمایلات دنیوی، نیازمند یک الگو هستیم تا هم زاهدانه زندگی نماییم و هم در عین حال، زندگی مطلوبی داشته باشیم.
وی اضافه کرد: حالا که در بین ماه مبارک رمضان و ایام شهادت امیرالمومنین علی (ع) قرار داریم، خوب است مروری داشته باشیم بر سیره زاهدانه آن حضرت و تاسی به سیره خاندان (ع) تا بتوانیم الگویی از ایشان برای جامعه امروز ترسیم نماییم.
زندگی زاهدانه به مفهوم تارک دنیا بودن نیست
یاوری ضمن اشاره به زهد و تقوای بی مثال حضرت امیر (ع) اظهار داشت: زاهدانه بودن به معنای تارک دنیا بودن نیست، تصور نادرستی است که شخصی که زاهد است، یعنی تارک دنیاست و شبانه روز مشغول عبادت و از دنیا غافل است. ما معتقدیم زهد در سیره خاندان (ع) مصداق دقیق و صحیح در دنیا زندگی کردن و در عین حال وابسته نبودن به دنیا است. ما باید در این دنیا با عزت و افتخار از فرصت ها و مواهب دنیا برای رسیدن به سر منزل مقصود و آخرت استفاده نماییم، اما در این راه باید به کم قانع باشیم. همانطور که حضرت امیر (ع) فرمودند: «یکی از ویژِگی های متقین این است که به کم قانع باشد، در عین حال تلاش و کوشش کند برای رسیدن به مقصد و مقصود و بهشت برین».
هدف از زهد امیرالمومنین (ع) برگزاری عدالت در جامعه است
وی اضافه کرد: زهدی که ما معتقدیم در سیره امیرالمومنین (ع) است، هدفش برگزاری عدالت است. در عین اینکه می بینیم حضرت امیر زاهدانه زندگی می کند، ایشان در مقام یک رئیس، والی حکومت در مقام خلیفه و حاکم جامعه اسلامی تلاش می کند نسبت به خود و بستگانش به معنای واقعی کلمه در پایین ترین حد افراد جامعه زندگی کند. ایشان اولاً به کف جامعه و فقیرترین و فرودست ترین افراد توجه می کند، دوما سیره مستمره اولیا و انبیا الهی را بعنوان یک فضیلت در خود جاری و ساری می کند. امیرالمومنین (ع) می توانستند بعنوان مثال، غذای خوب بخورند در حالیکه طبق فرمایش امام باقر (ع)، حضرت امیر در کوفه همواره به مردم نان و گوشت و غذای خوب می دادند، در حالیکه خودشان نان و خرما میل می کردند.
یاوری ضمن اشاره به روایتی از حضرت امیرالمومنین علی (ع) اظهار داشت: ایشان در روایتی فرمودند، «من در سایه عدالت، لباس عافیت بر تن شما کردم»، در دوران حکومت حضرت در کوفه، همه مردم زندگی مناسبی داشتند، صاحبان پایین ترین مشاغل هم نان و گندم می خوردند، خانه داشتند و از آب گوارا می نوشیدند، این نکته بسیار مهمی است که زهد حضرت امیر در حالی خودش را نشان داده است که مردم یک شهر به سطحی از زندگی برسند در حالیکه سطح زندگی حاکم آن شهر در پایین ترین سطح بماند.
زاهدانه بودن به معنای تارک دنیا بودن نیست، تصور نادرستی است که شخصی که زاهد است، یعنی تارک دنیاست و شبانه روز مشغول عبادت و از دنیا غافل است. ما معتقدیم زهد در سیره خاندان (ع) مصداق دقیق و صحیح در دنیا زندگی کردن و در عین حال وابسته نبودن به دنیا است
این کارشناس مذهبی در ادامه اظهار داشت: هدف از زهد امیرالمومنین این است که تأثیراتی در جامعه داشته باشد. زاهدانه زندگی کردن والیان و دولت مردان، باید نتیجه ای به دنبال داشته باشد، اینکه مسئولین خودشان را از امکانات محروم کنند، کفایت نمی کند، بلکه با این کار باید تبعیض نژادی، فاصله طبقاتی و فقر و تنگ دستی حذف شود.
وی ضمن اشاره به مصادیق زهد و زندگی زاهدانه در عملکرد متولیان تصریح کرد: حاکم زاهد باید با ویژه خواری و زیاده خواهی مبارزه کند، باید به رفع مشکلات مردم اهتمام ورزد، باید به توزیع عادلانه بیت المال در بین اقشار جامعه، بهبود وضعیت معیشت و رفع نیاز عمومی مردم و نیاز نیازمندان و کف افراد جامعه توجه کند.
استادیار دانشگاه باقرالعلوم (ع) خاطرنشان کرد: ما زهد را در سیره امیرالمومنین (ع) بعنوان یک فرد عادی نمی بینیم، ما ایشان را بعنوان یک فرد متولی حاکم اسلامی می بینیم و زهد ایشان باید تأثیرات اجتماعی و معنوی در جامعه داشته باشد. حاکم جامعه اسلامی باید به حقوق افراد و گروه های مختلف جامعه، شامل مسلمان و غیر مسلمان، شیعه و سنی، زن و مرد توجه کند، از محرومان حمایت کند. ایشان منزلی ساده داشتند با لوازم و اثاثیه بسیار ساده، اما در عین حال به کف مردم جامعه توجه می کردند و وضع آنها را بهبود می بخشیدند، هرچه از بیت المال بود، صرف مردم، محرومان، تهی دستان و نیازمندان می کردند و این یعنی زهد.
بهبود شرایط اقتصادی کشور بر ایمان و اعتقاد مردم مؤثر است
وی با اشاره به اینکه حضرت امیرالمومنین (ع) الگویی خاص از یک شخص زاهد و پارسا در طول تاریخ است، اظهار داشت: ایشان در صحبت هایشان در جایی می فرمایند: «امیرالمومنین از وقتی که بر سر کار آمده، تا زمانی که از دنیا می رود، نباید به دارایی هایش اضافه شود» زاهدانه زندگی کردن مسئولین یعنی آن هایی که خودش استفاده نمی کند را در اختیار جامعه قرار دهد، این مصداق بالا بردن سطح ایمان، اعتقاد، معیشت، آسایش و آرامش مردم است.
حجت الاسلام یاوری تصریح کرد: وقتی مسائل اقتصادی مردم تأمین شود، مردم دغدغه کمتری داشته و فرصت بیشتری برای عبادت و رتق و فتق اموراتشان دارند و به تبع آن نوع دوستی و هم دردی و مهربانی در جامعه افزایش می یابد.
سیره اقتصادی حضرت امیرالمومنین (ع)
وی در ادامه در مورد سیره اقتصادی حضرت امیر (ع) اظهار داشت: حضرت معتقد بودند، منابع مالی که برای تأمین هزینه اداره شهر و حکومت استفاده می شود، باید مشروع باشند، به عبارت دیگر ایشان معتقد بودند نباید از هر وسیله ای برای تأمین منابع و هزینه ها استفاده نمود.
خودکفایی و عدم وابستگی به بیگانه عامل مؤثر رشد اقتصادی
این کارشناس مذهبی تصریح کرد: ایشان، حاکمان و والیان را به عدم وابستگی به بیگانگان در تأمین منابع مالی امر می کردند. ایشان همینطور بر ضرورت خودکفایی بعنوان یک اصل مهم در تأمین معیشت و اقتصاد مردم تاکید داشتند، آنطور که نقل شده، حضرت صدیقه طاهره (س)، ریسندگی می کردند، خودشان لباس می بافتند و حضرت علی (ع) هم با افتخار همان لباس ها را بر تن می کردند.
وی اضافه کرد: حضرت در جایی فرمودند: «مادامی که این امت مسلمان لباس بیگانه نپوشند و از غذای آنها استفاده نکنند، همواره در خیر و نیکی خواهند بود و هنگامی که از لباس و غذای آنها استفاده کنند، خداوند آنها را ذلیل خواهد نمود. و اینکه می فرمایند خداوند آنها را خوار می کند، به این علت است که به خداوند، به تلاش و توان و بازوی خود اعتماد نکردید، ازاین رو به سعادت نمی رسید، خود باوری ندارید. این مساله خودباوری در سیره اقتصادی حضرت امیر (ع) کاملاً مورد توجه است.
امام علی (ع) فرمودند: «شهرها و کشورها زمانی آباد می گردد که حب وطن باشد». آن کس که لیبرال است و وابسته به آمریکا و اروپا و تلاش می کند آمال و آرزوهای خویش را در آنجا ببیند، چگونه می تواند باعث آبادانی شهر و دیار خود شود
وی در ادامه تصریح کرد: بحث توجه به آبادانی شهرها، دیگر نکته مورد توجه در سیره اقتصادی حضرت امیرالمومنین (ع) است، ایشان فرمودند: «شهرها و کشورها زمانی آباد می گردد که حب وطن باشد». آن کس که لیبرال است و وابسته به آمریکا و اروپا و تلاش می کند آمال و آرزوهای خویش را در آنجا ببیند، چگونه می تواند باعث آبادانی شهر و دیار خود شود. امیرالمومنین وعده صادقه می دهند که شهرها و کشورها زمانی آباد می شود که حب وطن وجود داشته باشد، زمانی که علقه نباشد، تلاشی هم نیست و آبادانی هم حاصل نمی گردد. امیرالمومنین به مالک اشتر فرمودند، «باید نگاهت به آبادانی زمین، بیشتر از گرفتن خراج باشد»، ما چقدر زمین کشاورزی داریم که متأسفانه بلا استفاده رها شده و گرفتار فرسایش آب و خاک شدیم.
توجه به توسعه و تجارت در سیره اقتصادی حضرت امیرالمومنین (ع)
یاوری در بخش دیگری از این گفتگو اظهار داشت: توجه به مساله صنعت و تجارت بسیار در سیره اقتصادی حضرت امیرالمومنین حائز اهمیت می باشد. حضرت می فرمایند، بازار مسلمانان همانند مساجد آن هاست، بدین مفهوم که وقتی شخص به مسجد وارد می شود و جایی را برای خود انتخاب می کند و مشغول عبادت می شود، دیگر آن نقطه مختص آن فرد است، در بازار هم چنین است، کسی که وارد یک بازار می شود، او از هر کس دیگری برای آن کار و کسب سزاوارتر است و کسی حق اعتراض، ایجاد مزاحمت و یا مشکل تراشی برای وی ندارد، متأسفانه هم اکنون شاهد تعطیلی کارخانه و کارگاه تولیدی به علل مختلف هستیم.
وی اضافه کرد: حضرت علی (ع) گاهی برای رونق بازار، از مغازه داری که درآمد کمتری داشت، اجاره نمی گرفت. حالا در وضعیت بیماری کرونا اگر بخواهیم چرخ اقتصاد مملکت بچرخد، باید از کسب و کارهای صدمه دیده به صورت جدی حمایت نماییم، اما متأسفانه این گونه عمل نمی نماییم.
یاوری تصریح کرد: حضرت امیر به بحث کشاورزی و دامداری تاکید ویژه ای داشتند و فرمودند، «کشاورزی سبب قدرت می شود»، هم اکنون می بینیم که کشورهایی به جهت اینکه روی پای خودشان بایستند، رفتند با کشورهای دیگر همچون روسیه و سوریه و … قرارداد بستند و به رونق اقتصادی خودشان تلاش می کنند. متأسفانه ما در این حوزه غفلت کرده ایم و علیرغم ظرفیت بالای موجود، سرمایه گذاری در این حوزه صورت نگرفته است.
وی همینطور اظهار داشت: حضرت بر مبارزه با احتکار و گران فروشی تاکید نمودند. اقتصاد زمانی، پویاست که با احتکار، گران فروشی، رانت، اختلاس، تبعیض، ربا خواری و.. برخورد شود. اینها عباراتی است که در کلام امیرالمومنین (ع) در بحث سیره اقتصادی اشاره شده است.
یاوری در انتها اظهار داشت: خلاصه بحث زهد در سیره ایشان این است که حاکمان و والیان و کارگزاران در حق مردم جامعه باید تلاش کنند، در حالیکه خودشان از کمترین برخوردار باشند، نه اینکه خودشان حقوق های نجومی بگیرند و مردم نیازمند باقی بمانند. در سیره اقتصادی امیرالمومنین (ع) یک سری مؤلفه ها باید در نظر گرفته شود، تا یک حکومت اسلامی در عین حال که می تواند نیاز مردم و داخل کشور را تأمین کند، برای رفع نیازهای خارج از کشور هم تلاش کند. وضعیت اقتدار چنین جامعه ای به بهبودی متمایل می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب