سلسله مباحث مهدویت-۲۸؛
غیبت موضوعی كه همه معصومین به آن اشاره كرده اند، فرق حضور و ظهور
عطر حرم: وقتی یك موضوعی در میان زبان همه ائمه و معصومین ما، همه به آن اشاره كردند معلوم می گردد كه یك مسئله مهمی در آن وجود دارد.
به گزارش عطر حرم به نقل از مهر، متن زیر جلسه بیست و هشتم از سلسله مباحث مهدویت است كه توسط حجت الاسلام سیدمحمدباقر علوی تهرانی ایراد شده است.
در باب غیبت امام عصر كه یك مقطع از زندگی امام است باید اول مفهوم غیبت را بفهمیم.
غیبت در لغت به معنای پوشیده بودن و مستتربودن از دیدگان و چشم است. ازاین رو به كسی غائب می گویند كه ظاهر نیست ولی امكان دارد حاضر باشد.
پس مفهوم غیبت مقابل ظهور است نه در مقابل حضور. اگر ما می گوییم خدا غائب است به معنای این است كه ظاهر نیست نه اینكه حاضر نیست. در همه جا حضور دارد ولی برای دیدگان ما ظهور ندارد.
وقتی ما اصطلاح غیبت را به امام عصر نسبت می دهیم و می گوییم امام غائب آن هم به همین معناست. غیبت به مقطعی از زندگی امام بازمی گردد كه آن وجود نازنین از چشمان مردم غائب است. آنها او را نمی بییند این در شرایطی است كه آن بزرگوار در میان مردم حضور دارد. پس امام حضور دارد ولی ظهور ندارد و این به مفهوم غیبت است.
مباحثی كه با بحث غیبت گره می خورد این است كه تمام معصومین به شكل پیشگویی غیبت امام عصر را متذكر شده اند. ما روایاتی داریم كه غیبت را به صورت حتمی بیان می كند و سومین بحثی كه مطرح می گردد این است كه امام چند نوع غیبت دارند و تفاوت این غیبت ها با هم چیست و خصوصیت های این غیبت ها چیست و تكالیف ما در این غیبت ها چیست و چه تفاوت هایی دارد. چهارمین بحثی كه مطرح می نماییم این است كه می گوییم وقتی امام غائب است به چه معنا غائب است؟ یعنی امام دیده نمی گردد به این معنا كه نامرئی است و یا دیده نمی گردد به این مفهوم كه شناخته نمی گردد، ما او را می بینیم اما آنرا نمی شناسیم.
پنجمین بحث علت است. چرا امام عصر باید غیبت كنند؟ ششمین بحث این است كه فوائد امام غائب چیست؟ آیا ما از بركات امام غائب استفاده می كنیم؟ هفتم این كه امام در این مقطع در كجا زندگی می كند و آیا زن و بچه دارد؟ داستان سرداب مقدسه چیست؟
دشمنان ما این مكان مقدس را به اوهام و خرافات آغشته كردند مثلا عقایدی را مطرح نمودند كه شیعه چنین عقیده ای ندارد.
بحث دیگری كه خیلی مهم می باشد این است كه غیبت صغری و امامت فرد ۵ ساله امكان پذیر است؟ اینها سوالاتی است كه در بحث غیبت به آن می پردازیم.
بحث اول این است كه وقتی یك موضوعی در میان زبان همه ائمه و معصومین ما، همه به ان اشاره كردند معلوم می گردد كه یك مسئله مهمی در آن وجود دارد.
من به مجموعه ای از روایات كه از ناحیه معصومین در باب غیبت صادر گردیده است اشاره می كنم و بعد مسئله دوم را می گویم كه غیبت حتمی است. بحث فواید و علل غیبت را هم بحث خواهیم كرد.
پیامبر فرمود: «اَلْمَهْدِیُّ مِنْ وُلْدِی اِسْمُهُ اِسْمِی وَ كُنْیَتُهُ كُنْیَتِی أَشْبَهُ اَلنَّاسِ بِی خَلْقاً وَ خُلْقاً تَكُونُ لَهُ غَیْبَةٌ» یعنی فرزندم مهدی نامش نام منست و كنیه اش كنیه من در خلقت و اخلاق اشبه مردم است بمن یك غیبت و حیرتی دارد.
اسبغ ابن نباته از امیرالمومنین نقل می كند «أَنَّهُ ذَكَرَ اَلْقَائِمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ أَمَا لَیَغِیبَنَّ حَتَّی یَقُولَ اَلْجَاهِلُ مَا لِلَّهِ فِی آلِ مُحَمَّدِ حَاجَةٌ» یعنی علی ضد السّلام نام قائم را برد و فرمود هر آینه غائب شود تا آنكه جاهل گوید برای خدا در آل محمد حاجتی نیست.
حدیث سوم از امام حسن مجتبی است كه می فرمایند «ما منّا احدٌ اِلاّ ویقع فی عنقه بیعه لطاغیه زمانه اِلاّ القائم الّذی یصلّی روح اللّه عیسی بن مریم خلفه فان اللّه عزّوجلّ یخفی ولادته و یُغیّب شخصه لئلاّ یكون لأحد فی عنقه بیعه» یعنی هیچ یك از ما خاندان نیست مگر آنكه بیعتی از طاغوت زمانش را اجباراً بر عهده دارد. مگر حضرت قائم كه عیسی بن مریم، روح اللّه پشت سر او نماز می گذارد. خداوند ولادت او را مخفی می دارد و شخص او را از دیدگان، غایب می گرداند، تا بیعت هیچ كس را بر گردن نداشته باشد.
امام در اینجا به شكلی به یكی از حكمت های غیبت اشاره می كنند و آن این است كه امام به دور از بیعت طواغیت باشند.
از امام حسین(ع) روایت شده كه «قَائِمُ هَذِهِ الْأُمَّةِ هُوَ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِی وَ هُوَ صَاحِبُ الْغَیبَةِ» یعنی قائم این امّت نهمین فرزند من است او صاحب غیبت است.
از امام سجادروایت شده است كه «یَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَی ذِكْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَیْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِی ذَلِكَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِینَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص بِالسَّیْفِ أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِیعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَی دِینِ اللَّهِ سِرّاً وَ جَهْراً وَ قَالَ (علیه السلام) انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَج»
یعنی ای ابو خالد مردم زمان او كه معتقد به امامت وی هستند و منتظر ظهور او هستند، از مردم تمام زمانها بهترند؛ چونكه خداوند عقل و فهمی به آنها داده كه غیبت در نزد آنها حكم مشاهده را دارد! خداوند آنها را در آن زمان مثل كسانی می داند كه با شمشیر در پیش روی پیغمبر (علیه دشمنان دین) پیكار كردهاند، آنها مخلصان حقیقی و شیعیان راستگوی ما هستند كه مردم را به صورت آشكار و نهان به دین خدا می خوانند. و هم فرمود: انتظار فرج بزرگترین فرج است.
امام باقر(ع) می فرمایند «إِذَا دَارَتِ اَلْفَلَكُ وَ قَالَ اَلنَّاسُ مَاتَ اَلْقَائِمُ أَوْ هَلَكَ بِأَیِّ وَادٍ سَلَكَ وَ قَالَ اَلطَّالِبُ أَنَّی یَكُونُ ذَلِكَ وَ قَدْ بُلِیَتْ عِظَامُهُ فَعِنْدَ ذَلِكَ فَارْجُوهُ فَإِذَا سَمِعْتُمْ بِهِ فَأْتُوهُ وَ لَوْ حَبْواً عَلَی اَلثَّلْجِ» یعنی چون فلك دوّار بچرخد و مردم بگویند: قائم مرده و یا هلاك شده و در كدام وادی سلوك می كند؟ و طالب بگوید: كجا قائمی وجود دارد و استخوانهای او هم پوسیده است. در این هنگام بدو امیدوار باشید و چون دعوت او را شنیدید نزد او بروید گرچه به صورت سینه خیز و بر روی برف باشد.
امام صادق(ع) می فرماید «للقائم غیبتان، یشهد فی إحداهما المواسم، یری النّاس و لا یرونه» یعنی برای قائم ما دو غیبت وجود دارد، در روزهای حج حضور پیدا می كند، مردم را می بیند ولی مردم او را نمی بینند.
امام كاظم(ع) می فرماید «إذا فقد الخامس من ولد السابع فالله الله فی أدیانكم، لا یزیلنكم عنها أحد» یعنی پنجمین نسل از امام هفتم وقتی مفقود شد، مراقب دین خود باشید و نگذارید شما را از دین جدا كنند.
امام رضا(ع) می فرماید «إنّ القائم هو الّذی إذا خرج كان فی سنّ الشیوخ و منظر الشّاب قویا فی بدنه حتّی لو مدّ یده إلی أعظم شجرة علی وجه الأرض لقلعها، و لو صاح بین الجبال لتدكدكت صخورها، یكون معه عصا موسی، و خاتم سلیمان. ذاك الرّابع من ولدی، یغیّبه اللّه فی ستره ما شاء اللّه»
یعنی قائم كسی است كه در سن شیوخ و منظر جوانان قیام كند و نیرومند باشد به غایتی كه اگر دستش را به بزرگترین درخت روی زمین دراز كند آنرا از جای بركند و اگر بین كوهها فریاد برآورد صخره های آن فرو پاشد.
عبدالعظیم حسنی از امام جواد(ع) روایت می كند «قَالَ لِی یَا أَبا الْقاسِمِ إِنَّ الْقَائِمَ مِنَّا هُوَ الْمَهْدِیُّ الَّذِی یجِبُ أَنْ یُنْتَظَرَ فِی غیْبَتِهِ» یعنی ای ابوالقاسم! قائم ما همان مهدی است كسی كه باید در غیبتش او را انتظار كشند.
شخصی از امام هادی(ع) روایت می كند «اَلْخَلَفُ مِنْ بَعْدِی اِبْنِیَ اَلْحَسَنُ فَكَیْفَ لَكُمْ بِالْخَلَفِ مِنْ بَعْدِ اَلْخَلَفِ فَقُلْتُ وَ لِمَ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاكَ فَقَالَ لِأَنَّكُمْ لاَ تَرَوْنَ شَخْصَهُ وَ لاَ یَحِلُّ لَكُمْ ذِكْرُهُ بِاسْمِهِ قُلْتُ فَكَیْفَ نَذْكُرُهُ قَالَ قُولُوا اَلْحُجَّةُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ»
یعنی جانشین من بعد از من فرزندم حسن است شما چگونه باشید در جانشین پس از آن جانشین ؟ عرض كردم قربانت چرا؟ فرمود چون شخص او را نبینید و بردن نام او برای شما روا نباشد؛ عرض كردم پس چگونه او را ذكر نماییم ؟ فرمود بگوئید حجت از آل محمد(ص).
امام حسن عسكری می فرماید «اِبْنِی مُحَمَّدٌ هُوَ اَلْإِمَامُ وَ اَلْحُجَّةُ بَعْدِی مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یَعْرِفْهُ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً أَمَا إِنَّ لَهُ غَیْبَةً یَحَارُ فِیهَا اَلْجَاهِلُونَ وَ یَهْلِكُ فِیهَا اَلْمُبْطِلُونَ وَ یَكْذِبُ فِیهَا اَلْوَقَّاتُونَ»
یعنی پسرم محمد، او است امام و حجت پس از من هر كس بمیرد و او را نشناسد بمردن جاهلیت مرده است آگاه باشید كه برای او غیبتی است كه نادانان در آن سر گردان شوند و مبطلان در آن هلاك گردند وقت گذاران در آن دروغ گویند.
لذا من می خواستم به این نكته اشاره كنم كه از همه معصومین روایاتی در مورد غیبت امام زمان وجود دارد. وقتی موضوعی یاد شده همه قرار گرفته است نشان از اهمیت آن دارد.
بحث بعدی این است كه در روایات تاكید بر حتمی بودن غیبت شدن است. حتمی بودن به این مفهوم است كه اینطور نیست كه خدا از غیبت امام عصر منصرف شود و این قطعی است. روایات برای زمان امام رضا و امام صادق است.
«بداء» یعنی اینكه خداوند در ازل یك حكمی می كند و پس از آن حكم انصراف می دهد. این جز معتقدات شیعه است. یك موضوعی در علم خدا پیش بینی می گردد اما تغییر پیدا می كند. غیبت از آن زمره نیست. اما ظهور جز این زمره است. به این معنا كه مثلا امكان دارد در علم حضرت حق لحاظ شده باشد كه هزار سال بعد ظهور حاصل شود اما اگر ما درست تكالیف خویش را انجام دهیم آن هزار سال به پانصد سال تبدیل گردد. ظهور امام «بدا» پذیر است اما غیبت آن حضرت حتمی بوده است.
امام رضا(ع) از پیامبر(ص) فرمودند «وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ بَشِیراً لَیَغِیبَنَّ اَلْقَائِمُ مِنْ وُلْدِی» یعنی قسم به كسی كه مرا بشیر مبعوث كرد به تحقیق كه امام قائم ضد السّلام از فرزندان من است و طبق پیمانی كه از جانب من بر عهده‌ی اوست غایب شود.
امام صادق می فرماید «إِیَّاكُمْ وَ اَلتَّنْوِیهَ أَمَا وَ اَللَّهِ لَیَغِیبَنَّ إِمَامُكُمْ سِنِینَ مِنْ دَهْرِكُمْ» یعنی آگاه باشید، به خدا قسم امام شما سال های چندی از روزگار شما غایب خواهد شد.
امام صادق می فرماید «أَمَا وَ اَللَّهِ لَیَغِیبَنَّ عَنْكُمْ صَاحِبُ هَذَا اَلْأَمْرِ»
امام عسكری می فرمایند «وَاللَّهِ لَیَغِیبَنَّ غَیْبَةً» یعنی به خدا سوگند كه او غیبت می كند.
اینكه ما در دوران غیبت، می توانیم امام را ببینیم یا نه و یا اینكه آیا امام ناپیداست یا ناشناس است؟ سوالاتی است كه در جلسات بعد به آن خواهیم پرداخت.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب