نسخه پیامبر(ص) برای امروز از خودسازی فردی تا اصلاح اجتماعی
به گزارش عطر حرم، اگر پیامبر اکرم صلی الله ضد وآله در این عصر حضور می داشتند، به گمان می توانستند دو راهبرد اصلی را پیش گیرند نخست خودسازی فردی و دیگر اصلاح اجتماعی است.
خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه- عصمت علی آبادی:
امروز ۲۸ صفر سالروز رحلت پیامبر عظیم الشان اسلام است. یکی از پرسش های بنیادین در اندیشه اسلامی، بازخوانی ماموریت های معصومان در نسبت با شرایط زمانه است. هر امام معصوم، متناسب با مقتضیات دوران خود، بر شاخصه ای ممتاز تمرکز داشته است: از شکوفایی علوم در عصر امامان باقر و صادق علیهماالسلام گرفته تا پیوند دعا و حیات اجتماعی در سیره امام سجاد مقابل السلام و ابتکار میثاق اجتماعی پیامبر در مدینه. امروز، جهان اسلام در میانه دو چالش عمیق قرار دارد: تهدید تفرقه در سایه جنگ روایتها و عملیات روانی رسانه ای، و بحران معنویت در بستر فردگرایی و مصرف زدگی مدرن. در چنین شرایطی، آموزه های نبوی و علوی، نقشه راهی روشن برای وحدت و بازسازی معنویت در اختیار امت قرار می دهند؛ نقشه ای که از یک سو پرچم وحدت را بر بام رسانه ها می افرازد، و از طرفی، دل ها را به یاد خدا و خدمت به خلق پیوند می زند.
بر همین اساس با حجت الاسلام رضا غلامی قائم مقام بنیاد هدایت به گفتگو پرداختیم که حاصل آن در ادامه تقدیم می شود:
*یکی از پرسش های مهم در حوزه اندیشه اسلامی این است که اگر امروز ما در عصر حضور پیامبر اکرم صلی الله مقابل وآله یا یکی از ائمه معصومین علیهم السلام می زیستیم، ایشان چه اولویت هایی را برای جامعه اسلامی درنظر می گرفتند؟
مرور سیره دوده علیهم السلام نشان داده است که هر امام معصوم در عصر خود، متناسب با شرایط زمانه، رویکرد و شاخصه ای برجسته داشته است. بعنوان نمونه، شکوفایی علوم اسلامی در دوره امامان باقر و صادق علیهماالسلام، دوران طلایی علم و دانش در عصر امام رضا مقابل السلام، تشکیل و گسترش شبکه وکالت از زمان امام کاظم مقابل السلام و استمرار آن تا عصر امام هادی مقابل السلام، و نیز رویکرد دعایی و مناجاتی امام سجاد مقابل السلام در چارچوب صحیفه سجادیه، همگی از خاصیت های ممتاز هر دوره به شمار می رفت.
با این نگاه، اگر پیامبر اکرم صلی الله مقابل وآله یا سایر معصومان امروز در بین ما بودند، احتمالا برای تحقق وحدت امت اسلامی، خصوصاً در عصر شبکه های اجتماعی، متاورس و فضای سایبری، روشهایی روشن ارائه می دادند. در این مورد، آیه شریفه «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعًا وَ لا تَفَرَّقُوا» (آل عمران، ۱۰۳)، می تواند شاه بیت راهبردی و محور وحدت باشد؛ یعنی اعتصام به ریسمان محکم الهی و پرهیز از تفرقه و پراکندگی در امت. بر همین اساس، می توان دو محور اصلی را در نگاه حضرات معصومین برای شرایط امروز استنباط کرد: نخست گفتمان سازی وحدت با استفاده از رسانه است.
رسانه در روزگار فعلی یکی از قوی ترین ابزارهای ارتباطات اجتماعی و حتی جهانی میان ملت ها و دولت هاست. پیامبر اکرم صلی الله مقابل وآله در مدینه با جامعه ای چندقومیتی و چنددینی روبه رو بودند که در آن منافقان، یهودیان و مسلمانان حضور داشتند. ایشان با میثاق مدینه این جامعه متنوع را متحد ساختند.
امروز نیز ظرفیت رسانه و شبکه های اجتماعی برای گفتمان سازی وحدت حول محور اخوت اسلامی فرصتی باارزش به شمار می آید. همان گونه که حضرت آیت الله خامنه ای تاکید کردند: دشمن می خواهد جنگ شیعه و سنی را در فضای رسانه ای شعله ور کند. اگر پیامبر اکرم امروز حضور داشتند، بدون شک پرچم وحدت امت اسلامی را در همین میدان رسانه برافراشته می کردند.
دیگر راهبرد ضروری برای این فضا، مقابله جدی با شایعه پراکنی و فتنه انگیزی رسانه ای است. آیه شریفه «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا» (حجرات) صریحاً بر ضرورت دقت و بررسی در مقابل شایعات، تحریف ها و شیطنت های رسانه ای تاکید دارد. در فضای مجازی امروز، این پیام قرآنی بالاتر از پیش اهمیت پیدا کرده است.
امت اسلامی باید با پیشرفت سواد رسانه ای، از بازنشر و انتشار شتاب زده مطالب بدون مطالعه بپرهیزد و در مقابل طراحی دشمن هوشیارانه موضع گیری کند. چنان که حضرت امام خمینی معتقد بودند که دشمنان اسلام می خواهند ما را به جان هم بیندازند تا اسلام را نابود کنند. وحدت رمز بقای امت اسلامی است.
* در عصر مدرنیته که با بحران معنویت روبه روست کدام بخش از سیره و سبک زندگی پیامبر اکرم صلی الله مقابل وآله می تواند برای جوانان امروز نسخه ای شفابخش باشد و آنان را با سیره و سنت نبوی آشنا ساخته، همراه کند و در این فضای پرشتاب دنیای جدید، زمینه انس، ارتباط و لذت معنوی بیشتر با خداوند متعال را فراهم آورد؟
بحران معنویت در جهان امروز عمدتا ناشی از غلبه لذت گرایی، فردگرایی و مصرف زدگی (اشرافی گری) است که قسمتی از مبانی فکری تمدن غرب به حساب می آید. این سه رویکرد اصلی، خاصیت های برجسته تمدن غرب به شمار می آیند. اگر پیامبر اکرم صلی الله مقابل وآله در این عصر حضور می داشتند، به گمان می توانستند دو راهبرد اصلی را پیش گیرند نخست خودسازی فردی و دیگر اصلاح اجتماعی است.
در حوزه خودسازی و آرامش درونی، قرآن کریم نسخه ای روشن عرضه نموده است: «ألا بِذِکرِ اللهِ تَطمَئِنُّ القلوبُ»؛ یاد خدا و پیوند قلبی پیوسته با خالق هستی از مسیر نماز، انس با قرآن و توجه قلبی به خداوند، می تواند آرامش بخش جان باشد و انسان را در مقابل جاذبه های ظاهری و زرق وبرق دنیای مدرن بیمه کند. این نسخه برای نسل جوانی که امروز در معرض بمباران اطلاعات و شبهات در فضای حقیقی و مجازی است، خصوصاً بازگشت به تهجّد، توجه به نماز (به خصوص نماز اول وقت)، تلاوت و انس با قرآن، و بهره برداری از ادعیه و مناجات دوده علیهم السلام به ویژه صحیفه سجادیه راهکاری کارآمد برای آرامش و تمرکز روحی جامعه خواهد بود.
رهبرانقلاب در اینباره تعبیر قابل توجهی دارند: جوان امروز اگر می خواهد از گرداب معنویت زدایی نجات پیدا کند، به سیره پیامبر بنگرد؛ ساده زیستی، عبادت و کار برای خدا سه ستون سبک زندگی نبوی است.» بدین معنا که جوان باید این سه ستون را یعنی ساده زیستی، عبادت، و تلاش با نیت الهی سرلوحه زندگی خود قرار دهد تا بتواند در عصر مدرنیته راه را به طرف مقصود بیابد. به اجمال، به عنوان نمونه، شکوفایی علوم اسلامی در دوره امامان باقر و صادق علیهماالسلام، دوران طلایی علم و دانش در عصر امام رضا مقابل السلام، تشکیل و گسترش شبکه وکالت از زمان امام کاظم مقابل السلام و استمرار آن تا عصر امام هادی مقابل السلام، و نیز رویکرد دعایی و مناجاتی امام سجاد مقابل السلام در قالب صحیفه سجادیه، همگی از خاصیت های ممتاز هر دوره به شمار می رفت. چنان که حضرت امام خمینی معتقد بودند که دشمنان اسلام می خواهند ما را به جان هم بیندازند تا اسلام را نابود کنند. رهبرانقلاب در این زمینه تعبیر قابل توجهی دارند: جوان امروز اگر می خواهد از گرداب معنویت زدایی نجات پیدا کند، به سیره پیامبر بنگرد؛ ساده زیستی، عبادت و کار برای خدا سه ستون سبک زندگی نبوی است.» بدین معنا که جوان باید این سه ستون را یعنی ساده زیستی، عبادت، و تلاش با نیت الهی سرلوحه زندگی خود قرار دهد تا بتواند در عصر مدرنیته راه را به طرف مقصود بیابد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان عطرحرم در مورد این مطلب