توسل به انبیاء و پیامبر صلی الله مقابل و آله
به گزارش عطر حرم، توسل از باورهای مشترک مسلمانان است. در آیات و روایات متعدد، این آموزه دینی به صراحت بیان شده است. در توسل تفاوتی بین حیات و ممات آن بزرگان نیست.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، پاسخ به سؤالِ یک پرسشگر از مرکز ملی پاسخگوئی به سوالات دینی عرضه شده است:
پرسش:
آیا پیامبر صلی الله ضد وآله فرموده اند که به قبر پیامبران یا خود ایشان متوسل شوید؟ احادیث چه نگاهی به توسل به انبیاء دارند؟
پاسخ:
توسل، از باورهای مشترک مسلمانان است. برای مشروعیت و جواز شرعی توسل به انبیاء و پیامبر صلی الله ضد وآله، به قرآن کریم، روایات، سیره مسلمانان و دلیل عقلی استناد کرده اند. روایات فراوانی از منابع روایی شیعه و اهل سنت نقل شده که بر مشروعیت و جواز توسل در شرع اسلام دلالت دارند. در توسل تفاوتی بین حیات و ممات آن بزرگان نیست. در این نوشتار تعدادی از روایات در مبحث توسل ذکر می شود.
1. مفهوم توسل
توسل از نظر لغوی با واژة «وسیله» هم ریشه است. «وسیله» هر آن چیزی است که برای نزدیک شدن به چیز دیگری از آن استفاده می شود.(1) توسل، واسطه قراردادن شخص یا چیزی نزد خداوند، برای تقرّب به او و برآورده شدن حاجات است.
در یک تقسیم بندی، توسل بر دو نوع است:
1. توسل به ذات؛ یعنی توسل به خود پیامبر و ائمه طاهرین علیهم السلام؛ 2. توسل به واسطه؛ یعنی پیامبر و دوده علیهم السلام را میان خود و خدا واسطه قرار می دهیم و به حق آنها از خداوند حاجت بخواهیم.
از روایاتی که در مبحث توسل وارد شده، هر دو نوع آن استفاده می شود؛ چنان که در ادامه خواهد آمد.(2)
2. توسل در قرآن
خداوند در قرآن کریم به مؤمنان فرمان داده است که برای تقرب به خداوند وسیله ای بجویند:
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَهَ»؛(3)
همین طور به گنهکاران سفارش کرده که نزد پیامبر صلی الله ضد وآله بروند و از او درخواست کنند که درباره ی آنها از خداوند طلب مغفرت کند:
«وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحیماً»(4)
از دیگر آیاتی که بر مشروعیت توسل دلالت می کند، آیه ای است که در آن فرزندان حضرت یعقوب از پدرشان درخواست نمودند که برای آنها طلب مغفرت کند:
«قالُوا یا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنَّا کُنَّا خاطِئینَ * قالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ»(5)
بنابراین از دیدگاه قرآن، توسل به انبیا الهی نه تنها اشکال ندارد، بلکه سفارش هم شده است؛ چنان که توسل به پیامبر صلی الله ضد وآله در آیه بالا صراحت داشت و تفاوتی هم بین زمان حیات و ممات ایشان نیست.
3. روایات توسل
روایاتی که در منابع حدیثی شیعه، دربارة استحباب توسل به اولیاء خدا نقل شده، بسیار زیاد است و ذکر آن، در این نوشتار نمی گنجد.
روایات توسل، به چند دسته تقسیم می شوند:
1. روایاتی که دلالت می کند دوده علیهم السلام به پیامبر اکرم صلی الله ضد وآله توسل کرده اند.
2. روایاتی که در آن، ائمه علیهم السلام دستور به توسل داده اند.
3. روایاتی که توسل ارادتمندان دوده علیهم السلام را به آنها گزارش کرده اند.
این سه دسته از روایات، فعل، قول و تقریر معصومین علیهم السلام را بیان می کنند.
الف. توسل ائمه علیهم السلام به رسول خدا صلی الله ضد وآله، فرشتگان و انبیاء
1. امیرمؤمنان ضد السلام پس از نماز ظهر به رسول خدا صلی الله ضد وآله، فرشتگان و انبیاء توسل می کردند و بواسطه آنها به درگاه خداوند تقرب می جستند. امام صادق ضد السلام فرمودند که امیرمؤمنان ضد السلام پس از اتمام نماز ظهر این دعا را می خواند:
«اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِمَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ؛(6) خداوندا! به تو تقرّب می جویم بوسیله جود و کرمت؛ تقرّب میجویم به طرف تو، به حقّ محمد که بندة تو و رسول تو است و تقرّب می جویم بوسیله فرشتگان مقرّبت و پیغمبران مرسلت.»
2. پس از رحلت رسول خدا صلی الله ضد وآله، امیرمؤمنان ضد السلام اولین فرد از میان دوده علیهم السلام بود که به آن حضرت توسل کرد، در حالیکه هنوز بدن شریفشان به خاک سپرده نشده بود. پس از غسل رسول خدا صلی الله ضد وآله و تجهیز آن حضرت، امیرمؤمنان فرمود: «بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اللَّهِ لَقَدِ انْقَطَعَ بِمَوْتِکَ مَا لَمْ یَنْقَطِعْ بِمَوْتِ غَیْرِکَ مِنَ النُّبُوَّةِ وَ الْإِنْبَاءِ وَ أَخْبَارِ السَّمَاءِ... بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی اذْکُرْنَا عِنْدَ رَبِّکَ وَ اجْعَلْنَا مِنْ بَالِک؛(7) پدر و مادرم فدایت، ای پیامبر خدا! همانا با مرگ تو چیزی قطع شد که با مرگ دیگری قطع نگشت و آن نبوت و اخبار و آگاهی از آسمان بود... پدر و مادرم فدایت باد، ما را در پیشگاه پروردگارت یاد کن، و ما را هیچ گاه فراموش مکن.»
طبق این روایت، امیرمؤمنان ضد السلام به ذات رسول خدا صلی الله ضد وآله متوسل شده و از ایشان شفاعت خواسته است.
3. درباره ی حضرت سید الشهدا ضد السلام هم روایت شده است که ایشان وقتی می خواستند از مدینه به طرف مکه بیرون بروند، نزد قبر رسول خدا صلی الله ضد وآله آمدند و به قبر حضرت توسل کردند:
«فلما کانت اللیلة الثانیة خرج إلی القبر أیضاً و صلّی رکعات فلمّا فرغ من صلاته جعل یقول اللّهم هذا قبر نبیّک محمّد و أنا إبن بنت نبیّک و قد حضرنی من الأمر ما قد علمت اللّهم إنّی أحبّ المعروف و أنکر المنکر و أنا أسألک یا ذا الجلال و الإکرام بحق القبر و من فیه إلّا اخترت لی ما هو لک رضی و لرسولک رضی؛(8) وقتی شب دوم فرا رسید، بار دوم به طرف قبر پیامبر صلی الله ضد وآله خارج شد و دو رکعت نماز خواند، وقتی از نماز فارغ شد، فرمود: خدایا! این قبر پیامبرت محمد است و من پسر ایشان هستم، و امری که خودت می دانی برایم پیشامد کرده است. خدایا! من معروف را دوست دارم و از منکر بدم می آید. ای صاحب جلال و اکرام! به حق این قبر وآن کسی که در آن مدفون است از تو آن چه را می خواهم که مورد رضایت توست.»
ب. دستور پیامبر و ائمه علیهم السلام به توسل
پیامبر صلی الله ضد وآله و ائمه علیهم السلام پیروانشان را فرمان داده اند که به پیامبر و دوده علیهم السلام توسل کنند و دعا و ذکر به آنها تعلیم داده اند.
1. سلمان فارسی می گوید از حضرت محمد صلی الله ضد وآله شنیدم که می اظهار داشت:
«إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ یَا عِبَادِی أَ وَ لَیْسَ مَنْ لَهُ إِلَیْکُمْ حَوَائِجُ کِبَارٌ لَا تَجُودُونَ بِهَا إِلَّا أَنْ یَتَحَمَّلَ عَلَیْکُمْ بِأَحَبِّ الْخَلْقِ إِلَیْکُمْ تَقْضُونَهَا کَرَامَةً لِشَفِیعِهِمْ أَلَا فَاعْلَمُوا أَنَّ أَکْرَمَ الْخَلْقِ عَلَیَّ وَ أَفْضَلَهُمْ لَدَیَّ مُحَمَّدٌ وَ أَخُوهُ عَلِیٌّ وَ مِنْ بَعْدِهِ الْأَئِمَّةُ الَّذِینَ هُمُ الْوَسَائِلُ إِلَیَّ أَلَا فَلْیَدْعُنِی مَنْ هَمَّتْهُ حَاجَةٌ یُرِیدُ نَفْعَهَا أَوْ دَهَتْهُ دَاهِیَةٌ یُرِیدُ کَشْفَ ضَرَرِهَا - بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ - أَقْضِهَا لَهُ أَحْسَنَ مَا یَقْضِیهَا مَنْ یَسْتَشْفِعُونَ بِأَعَزِّ الْخَلْقِ عَلَیْهِ؛(9) خداوند عز و جل می گوید: ای بندگان من! آیا اتفاق نیفتاده که فردی از شما حاجت های بزرگی بخواهد که شما آن حوائج را نمیدهید مگر اینکه محبوب ترین خلق نزد شما را حاضر کند و شما به احترام آن شفیعِ محبوب و دوست داشتنی درخواست های وی را بدهید؟ آگاه باشید و بدانید که با کرامت ترین و بالاترین خلق نزد من، محمد و برادرش علی و بعد از آن ائمه هستند، آنانی که وسیله تقرب به من میباشند. آگاه باشید که هر کس حاجت مهمی دارد و میخواهد نفعی به او برسد یا مشکلی برایش پدید آمده و خواهان دفع ضرر آنست، اگر مرا به محمد و خاندان پاکش بخواند، آنچنان حاجتش را برآورده میسازم که بهتر و برتر باشد از برآورده ساختن کسی که محبوب ترین خلق را نزد او شفیع قرار میدهند.»
2. از امام صادق ضد السلام نقل شده که امام حسین ضد السلام از رسول خدا صلی الله ضد وآله پرسید:
«مَا جَزَاءُ مَنْ زَارَکَ فَقَالَ یَا بُنَیَّ مَنْ زَارَنِی حَیّاً أَوْ مَیِّتاً أَوْ زَارَ أَبَاکَ أَوْ زَارَ أَخَاکَ أَوْ زَارَکَ کَانَ حَقّاً عَلَیَّ أَنْ أَزُورَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ حَتَّی أُخَلِّصَهُ مِنْ ذُنُوبِهِ؛(10) زائران شما چه پاداشی دارند؟ رسول خدا صلی الله ضد وآله فرمود: پسرم! هرکس مرا درحال زنده بودن یا پس از رحلتم زیارت کند، یا پدر و برادرت و تو را زیارت کند، من روز قیامت او را در سخت ترین شرایط زیارت کرده و از گناهانش نجات می دهم.»
3. امام صادق ضد السلام به نقل از رسول اکرم صلی الله ضد وآله فرمودند: «مَنْ أَتَانِی زَائِراً کُنْتُ شَفِیعَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ؛(11) هرکس به زیارت من بیاید، در روز قیامت او را شفاعت خواهم کرد.»
4. شخصی در زمان امیرمؤمنان دعایی کرده بود که اجابت نشد، نزد امیرمؤمنان ضد السلام رفت و از مستجاب نشدن دعایش شکایت نمود. حضرت دعای سریع الاجابه را به ایشان یاد دادند که در آخر دعا، حضرت دستور توسل به دوده علیهم السلام را بیان فرموده اند. معاویه بن عمار می گوید حضرت صادق ضد السلام بدون سخن و پرسشی به من فرمود: «یَا مُعَاوِیَةُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ رَجُلًا أَتَی أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ضد السلام فَشَکَا الْإِبْطَاءَ عَلَیْهِ فِی الْجَوَابِ فِی دُعَائِهِ فَقَالَ لَهُ أَیْنَ أَنْتَ عَنِ الدُّعَاءِ السَّرِیعِ الْإِجَابَهِ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ مَا هُوَ قَالَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الْعَظِیمِ الْأَعْظَمِ... وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ وَ اهل بیتهِ أَسْأَلُکَ بِکَ وَ بِهِمْ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا؛(12) ای معاویه! آیا نمی دانی که مردی خدمت امیرالمؤمنین ضد السلام آمد و از اینکه اجابت دعایش دیر شده بود به آن حضرت شکایت نمود، آن حضرت به او فرمود: چرا دعای سریع الاجابه را (یعنی دعائی که زود به اجابت رسد) نخواندی؟ آن مرد عرض کرد: آن دعا کدام است؟ فرمود: بگو... و به طرف تو، به حق محمد و اهل بیتش رو آورده ام، به حق تو و آنها از شما درخواست دارم که بر محمد و آل محمد دورد فرستی و فلان حاجت مرا برآورده سازی.»
5. امام صادق ضد السلام به معاویه بن عمار کیفیت زیارت قبر مطهر رسول خدا صلی الله ضد وآله را تعلیم فرموده و در قسمتی از آن چگونگی توسل به آن حضرت را هم یاد داده اند. معاویه بن عمار از امام صادق ضد السلام نقل می کند:
«إِذَا دَخَلْتَ الْمَدِینَةَ فَاغْتَسِلْ قَبْلَ أَنْ تَدْخُلَهَا أَوْ حِینَ تَدْخُلُهَا ثُمَّ تَأْتِی قَبْرَ النَّبِیِّ صلی الله ضد وآله ثُمَّ تَقُومُ فَتُسَلِّمُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله ضد وآله... اللَّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِیماً وَ إِنِّی أَتَیْتُ نَبِیَّکَ مُسْتَغْفِراً تَائِباً مِنْ ذُنُوبِی وَ إِنِّی أَتَوَجَّهُ بِکَ إِلَی اللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّکَ لِیَغْفِرَ لِی ذُنُوبِی وَ إِنْ کَانَتْ لَکَ حَاجَةٌ فَاجْعَلْ قَبْرَ النَّبِیِّ صلی الله ضد وآله خَلْفَ کَتِفَیْکَ وَ اسْتَقْبِلِ الْقِبْلَهَ وَ ارْفَعْ یَدَیْکَ وَ اسْأَلْ حَاجَتَکَ فَإِنَّکَ أَحْرَی أَنْ تُقْضَی إِنْ شَاءَ اللَّهُ؛(13) پیش از وارد شدن به مدینه یا هنگامی که وارد شدی، غسل کن، سپس نزد قبر پیامبر صلی الله ضد وآله برو، بایست و به آن حضرت سلام کن... و می گویی... خدایا خودت فرمودی: «اگر گروه گنهکاران بواسطه گناه بر خود ستم کنند و سپس نزد تو آیند و بواسطه تو از خدا طلب آمرزش کنند و تو از خدا طلب مغفرت کنی، البته خواهند دید که خداوند توبه ایشان را پذیرفته و به آنها ترحم مینماید» و من در حالیکه طلب آمرزش کرده و از گناهانم توبه میکنم به نزد پیامبرت آمده ام و ای پیامبر! من بواسطه تو به طرف آفریدگار خودم به شما رو آورده ام تا گناهانم را ببخشد. و اگر حاجت داشتی قبر مطهّر را پشت سر قرار بده و رو به قبله بایست و دو دستت را بلند نما و سپس حاجتت را از خدا بخواه که إن شاءاللَّه مستجاب خواهد شد.»
6. همین طور در روایت دیگر امام صادق ضد السلام دعایی را تعلیم فرموده اند که توسل نمازگزار را به رسول خدا صلی الله ضد وآله بیان می کند: «إِذَا قُمْتَ إِلَی الصَّلَاةِ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أُقَدِّمُ إِلَیْکَ مُحَمَّداً صلی الله ضد وآله بَیْنَ یَدَیْ حَاجَتِی وَ أَتَوَجَّهُ بِهِ إِلَیْکَ فَاجْعَلْنِی بِهِ وَجِیهاً عِنْدَکَ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ اجْعَلْ صَلَاتِی بِهِ مَقْبُولَةً وَ ذَنْبِی بِهِ مَغْفُوراً وَ دُعَائِی بِهِ مُسْتَجَاباً إِنَّکَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ؛(14) هنگامی که به نماز برخاستی این دعا را بخوان: خدایا! من محمّد صلی الله ضد وآله را پیشاپیش حاجت خود قرار می دهم، و بواسطه او، به تو رو می کنم. پس تو هم مرا بواسطه آن حضرت در دنیا و آخرت دارای آبرو گردان، و مرا از مقرّبان قرار بده، و نمازم را به خاطر آن حضرت (و به حقّ) او مورد قبول خویش قرار ده، و گناهانم را به شفاعت او بیامرز، و دعایم را به یمن او مستجاب گردان، که البتّه تو خود آمرزنده و مهربان هستی.»
ج. تأیید توسل شیعیان به پیامبر صلی الله ضد وآله از طرف ائمه علیهم السلام
برخی از روایات، صریح در اینست که شیعیان به رسول خدا صلی الله ضد وآله متوسل شده اند و این توسل از طرف ائمه طاهرین علیهم السلام مورد تأیید واقع شده است. پس از شهادت امام صادق ضد السلام، هشام بن سالم در مدینه آمد و به خاطر تردیدی که برایش پیرامون امام بعدی پیش آمده بود، به قبر رسول خدا صلی الله ضد وآله استغاثه کرد و با این توسل حجت خداوند و امام زمانش برایش روشن شد.
«دَخَلْتُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بَعْدَ مَوْتِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) وَ کَانَ ادَّعَی الْإِمَامَهَ، فَسَأَلْتُهُ عَنْ شَیْءٍ مِنَ الزَّکَاةِ، فَقُلْتُ لَهُ: کَمْ فِی الْمِائَةِ؟ فَقَالَ: خَمْسَةِ دَرَاهِمَ. قُلْتُ: وَ کَمْ فِی نِصْفِ الْمِائَةِ؟ قَالَ: دِرْهَمَیْنِ وَ نِصْفٍ. فَقُلْتُ: مَا قَالَ بِهَذَا أَحَدٌ مِنَ الْأُمَّةِ. فَخَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهِ إِلَی قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ) مُسْتَغِیثاً بِرَسُولِ اللَّهِ، فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، إِلَی مَنْ؟ إِلَی الْقَدَرِیَّةِ؟ إِلَی الْحَرُورِیَّةِ؟ إِلَی الْمُرْجِئَةِ؟ إِلَی الزَّیْدِیَّةِ؟ فَإِنِّی لَکَذَلِکَ إِذْ أَتَانِی رَسُولُ أَبِی الْحَسَنِ (علیه السلام)، غُلَامٌ صَغِیرٌ دُونَ الْخُمَاسِیِّ، فَقَالَ: أَجِبْ مَوْلَاکَ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ. فَأَتَیْتُهُ فَلَمَّا بَصُرَ بِی مِنْ صَحْنِ الدَّارِ ابْتَدَأَنِی فَقَالَ: یَا هِشَامُ! قُلْتُ: لَبَّیْکَ. قَالَ: لَا إِلَی الْقَدَرِیَّةِ، وَ لَا إِلَی الْحَرُورِیَّةِ، وَ لَا إِلَی الْمُرْجِئَةِ، وَ لَا إِلَی الزَّیْدِیَّةِ، وَ لَکِنْ إِلَیْنَا. فَقُلْتُ: انْتَ صَاحِبِی؛ فَسَأَلْتُهُ فَأَجَابَنِی عَنْ کُلِّ مَا أَرَدْتُ؛(15) هشام بن سالم می گوید: پس از شهادت امام صادق ضد السلام بر عبدالله بن جعفر بن محمد (پسر امام صادق ضد السلام) وارد شدم که ادعای امامت داشت. از او پرسیدم صد درهم چه مقدار زکات دارد؟ اظهار داشت: پنج درهم. گفتم: زکات پنجاه درهم چه مقدار می شود؟ اظهار داشت: دو درهم و نیم. گفتم هیچ کس از امت این گونه فتوا نداده اند. بیرون آمدم و به طرف قبر رسول خدا صلی الله ضد وآله رفتم و به آن حضرت توسل و استغاثه کردم و عرض کردم: ای رسول خدا! به چه کسی پناهنده شوم؟ به قدریه؟ حروریه؟ مرجئه؟ زیدیه؟ در این هنگام بود که فرستاده ابوالحسن ضد السلام که یک پسر کمتر از پنج سال بود، به طرف من آمد و اظهار داشت: مولایت موسی بن جعفر (تو را طلب کرده) ایشان را اجابت کن. نزد آن حضرت رفتم، وقتی مرا در صحن خانه دیدند این چنین سخن آغاز کردند: ای هشام! عرض کردم بلی. فرمود: نه به طرف قدریه، نه به طرف مرجئه و حروریه و زیدیه، بلکه به طرف ما بیا! عرض کردم شما صاحب امر من هستی. از محضر ایشان سؤالاتم را پرسیدم و ایشان تمام موارد را پاسخ دادند.»
طبق این روایت توسل و استغاثه به خود اولیاء الهی جایز است؛ علاوه بر آن، روایت، تقریر امام معصوم ضد السلام را هم بیان می کند. اگر توسل جایز نبود، چرا امام کاظم ضد السلام برای هشام نفرمود: چرا رفتی به رسول خدا استغاثه کردی؟ اما آن حضرت نه تنها منع نکرد و کار او را تقبیح نکرد، بلکه این توسل را تقریر کرد.
در تعدادی از روایات، دوده علیهم السلام به عنوان وسیله برای تقرب به خداوند معرفی شده اند. امام علی ضد السلام درباره ی آیه «وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ؛(16) و برای تقّرب به خداوند، وسیله بجویید»، فرمودند: «أَنَا وَسِیلَتُهُ؛(17) من وسیله او هستم.» علی بن ابراهیم در تفسیرش «الوسیله» را به امام معنا کرده است: «اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ فقال تقربوا إلیه بالإمام؛ بوسیله امام به خداوند تقرب بجویید.»(18) حضرت زهرا سلام الله علیها می فرمایند: «نحن وسیلته فی خلقه و نحن خاصته و محل قدسه؛(19) ما واسطه الهی در بین مخلوقاتش و برگزیدگان خدا و جایگاه قدس اوییم.»
نتیجه گیری:
توسل یکی از اعتقادات مهم مسلمان است که ریشه در قرآن کریم و روایات صحیح منقول از دوده علیهم السلام دارد و این عقیده صرف نظر از دلیل قرآنی، از روایات صحیح شیعه و اهل سنت هم قابل اثبات است. طبق روایات شیعه که در مبحث توسل وارد شده، دوده علیهم السلام به پیامبر و ائمه علیهم السلام توسل کرده اند و به شیعیان هم فرمان داده اند تا به دوده متوسل شوند. همچنین، توسل شیعیان را مورد تأیید قرار داده اند.
پی نوشت ها:
1. «الوَسِیلَةُ: المَنْزِلة عند المَلِک. و الوَسِیلة: الدَّرَجة. و الوَسِیلة: القُرْبة. و وَسَّلَ فلانٌ إِلی الله وَسِیلَةً إِذا عَمِل عملًا تقرَّب به إِلیه... و تَوَسَّلَ إِلیه بوَسِیلَةٍ إِذا تقرَّب إِلیه بعَمَل... و الوَسِیلَةُ: الوُصْلة و القُرْبی»؛ إبن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج11، ص724، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.
2. https: //www.valiasr-aj.com/persian/mobile_shownews.php?idnews=6905
3. سوره مائده، آیه 35.
4. سوره نساء، آیه 64.
5. سوره یوسف، آیات 97 و 98.
6. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، دارالکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407ق، ج2، ص545.
7. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه (للصبحی صالح)، هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق، خطبه 235.
8. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق، ج44، ص328.
9. إبن فهد حلی، احمد بن محمد، عده الداعی و نجاح الساعی، دارالکتب الإسلامی، چاپ اول، 1407ق، ص163و164.
10. إبن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، دارالمرتضویه، نجف اشرف، چاپ اول، 1356ش، ص11.
11. إبن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، دارالمرتضویه، نجف اشرف، چاپ اول، 1356ش، ص12.
12. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، دارالکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407ق، ج2، ص582 و 583.
13. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، دارالکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407ق، ج4، ص550 و 551.
14. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، دارالکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407ق، ج3، ص309.
15. طبری آملی صغیر، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الإمامه، بعثت، ایران، قم، چاپ اول، 1413ق، ص324.
16. سوره مائده، آیه 35.
17. إبن شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، علامه، قم، چاپ اول، 1379ق، ج3، ص75.
18. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، دارالکتاب، قم، چاپ سوم، 1404ق، ج1، ص168.
19. جوهری بصری، احمد بن عبدالعزیز، السقیفه و فدک، مکتبه نینوی الحدیثه، تهران، بی تا، ص99.
منبع: عطر حرم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان عطرحرم در مورد این مطلب