آیه ۵ سوره توبه و پاسخ به شبهه خشونت در قرآن
عطر حرم: آیه 5 سوره توبه درباره ی نحوه برخورد با مشرکان پیمان شکن نازل شده است. این دستور در چهارچوب شرایط تاریخی و موقعیت های خاص ارایه شده است.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، در سوره توبه، آیاتی وجود دارند که به نحوه مواجهه با کسانی می پردازند که پیمان شکنی کرده اند. یکی از این آیات، شرایط و روش های برخورد با این افراد را در بستر تاریخی مشخص بیان می کند.
«فَإِذَا انسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکِینَ حَیْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ کُلَّ مَرْصَدٍ ۚ فَإِن تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّکَاةَ فَخَلُّوا سَبِیلَهُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ» توبه/۵
«پس هنگامی که ماه های حرام سپری شد، با مشرکان هر جا که آنان را یافتید بجنگید، آنها را بازداشت کنید و محاصره نمایید و در هر کمینی برایشان آماده باشید. اما اگر توبه کردند و نماز را برپا داشتند و زکات دادند، راهشان را باز کنید؛ خداوند آمرزنده و مهربان است.»
زمینه تاریخی آیه
این آیه در زمانی نازل شد که برخی قبایل عرب با مسلمانان پیمان صلح بسته بودند، اما پیمان خویش را شکستند و ضد مسلمانان دست به تجاوز زدند یا مانع برقراری امنیت در مدینه و اطراف آن شدند. بنابراین، دستور قرآن برای مواجهه با آنان یک حکم تاریخی و مشروط بود، نه یک فرمان همیشگی برای تمام انسان ها در همه زمان ها. هدف اصلی، حفظ امنیت جامعه اسلامی و مواجهه با تجاوز و ظلم بود، نه دعوت به خشونت یا کشتار بی جهت.
شبهه:
برخی می پرسند: «چطور ممکنست خداوند مؤمنان را به کشتن کفار دستور دهد؟ آیا این آیه نشان دهنده خشونت ذاتی اسلام است؟ آیا این حکم ناسازگار با رحمت و صلح قرآن نیست؟»
پاسخ:
دفاع مشروع و شرایط خاص: آیه تنها به مواجهه با مشرکانی اشاره دارد که پیمان صلح را شکستند و با تجاوز و ظلم تهدید می کردند. قرآن همواره تاکید دارد که جنگ باید در راه دفاع مشروع و برقراری عدالت باشد.
هدف آیه: هدف اصلی ایجاد امنیت و صیانت از جامعه اسلامی است، نه خشونت یا تجاوز بی جهت. آیات دیگری مانند آیه ۱۹۰ سوره بقره بیان می کنند: «در راه خدا بجنگید اما تجاوز نکنید؛ خداوند تجاوزکاران را دوست ندارد.»
محدودیت ها و اخلاق جنگ: دستور «اقتُلوا» شامل غیرنظامیان، زنان و کودکان نمی گردد. قرآن قواعد دقیقی برای جنگ عادلانه عرضه می کند تا هرگونه ظلم و رفتار غیرانسانی جلوگیری شود.
توبه و بازگشت: آیه روشن می کند که اگر دشمن توبه کرد و ایمان عملی نشان داد (نماز برپا داشت و زکات داد)، راهش باز است و هیچ خشونتی روا نیست؛ این نشان دهنده رحمت و عدالت الهی است که همواره در قرآن تکرار شده است.
نکات تکمیلی
ماه های حرام: منظور همان چهار ماه مهلتی است که در آغاز سوره برای مشرکان تعیین شد و از دهم ذی الحجه سال نهم هجری آغاز و تا دهم ربیع الثانی سال دهم هجری ادامه داشت. این مساله در احادیث گوناگونی هم آمده است.
آزادی مذهبی: اسلام بر آزادی مذهب و ترک اجبار پیروان ادیان آسمانی تاکید دارد. برخورد شدید با مشرکان ناشی از اینست که شرک و بت پرستی در اسلام به عنوان یک برنامه خرافی و تهدید برای انسانیت شناخته می شود و باید ریشه کن شود.
راه بازگشت: همزمان با شدت برخورد، آیه راه بازگشت را نشان می دهد؛ اگر مشرکان توبه کردند و وظایف اسلامی خویش را انجام دادند، در امنیت هستند و با سایر مسلمانان تفاوتی ندارند.
نتیجه گیری
آیه ۵ سوره توبه تصویری از دفاع مشروع و عدالت در وضعیت خاص تاریخی ارائه می کند. برداشت ظاهری و خارج از زمینه تاریخی می تواند شبهه خشونت به وجود بیاورد، اما قرآن همواره بر صلح، عدالت و رحمت تاکید دارد.
مؤمنان حقیقی میان دفاع از حق و رعایت اخلاق انسانی تعادل برقرار می کنند و مقصد پایانی، امنیت و عدالت برای همه است.
منبع: حوزه
منبع: عطر حرم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان عطرحرم در مورد این مطلب