وقتی آرامش از آرامستان پر می كشد

وقتی آرامش از آرامستان پر می كشد عطر حرم: «خواب پدربزرگم را دیدم. ناراحت بود، ازم می خواست به قبرش سر بزنم. حالا كه آمده ام می بینم قبرستان را شخم زده اند. علت را كه می پرسم می گویند قصدشان درست كردن محوطه است!»



«مادرم به خوابم آمد. ناراحت بود، می گفت چرا دنبالِ كارِ من نمی روی. آمدم امامزاده، حتی نمی توانم جای قبرش را پیدا كنم. فكر نكنم وارثان امروز قبرهای امامزاده از این كار راضی باشند، چرا حداقل به ما اطلاع ندادند؟!»

به گزارش عطر حرم به نقل از ایسنا، این صحبت های دو نفر از وارثان قبرهای قرارگرفته در ضلع شمال شرقی امامزاده عبدالله است، كه همراه با چند وارث دیگرِ قبور، به یكی از روحانی های مستقر در امامزاده عبدالله اعتراض دارند؛ «تمام دنیا را بگردید، در قبرستان ها به سنگ قبور كاری ندارند. هر جا، هر كس هر نوع سنگ قبری كه دوست دارد برای خانواده اش می گذارد و حتی متولیان آن قبرستان به این كار احترام می گذارند و برای قبرها حرمت نگه می دارند.»

مرد دیگری كه در پاسخ به صحبت های روحانی، درباره چگونگی پیدا كردن قبور نامشخص، اطلاعات مهندسی خویش را به رخ می كشد ناامید از پیدا كردن قبور خانواده خود در بلبشوی سنگ قبرهای شكسته شده است، او حتی درخواست می كند تا نقشه قبرهایی را كه تهیه شده ببیند و بتواند قبر مادربزرگ خویش را پیدا كند؛ درخواستی كه با استقبال بعضی از وارثان دیگر قبرها مواجه می شود، اما با وجود تائید آن روحانی، هیچ جوابی برای این درخواست به معترضان داده نشد.

خانم دیگری معترض است: «از ما اجازه نگرفتند، یك بنر زده اند با این عنوان كه می خواهند ساماندهی كنند. آمده ام می بینم سنگ قبر پدربزرگم كه قطر زیادی داشت و از سال ۱۳۱۴ روی این قبر نصب شده بود و خود بطور قطع یك سنگ عتیقه محسوب می شد، خرد شده است. هر كس جای ما بود چه حالی می شد كه با قبر عزیزش این طور برخورد شود، حتی نمی توانم مكان دقیق قبرش را شناسایی كنم. با این كارها به قبرهای ما بی احترامی می كنند.»



قبرستان امامزاده عبدالله شهرری را نمی توان تنها قبرستانی دانست كه قربانی طرح های مختلفی مانند ساماندهی، تفضیلی و هادی شهری و روستایی زیر نظر مدیریت های شهری یا متولیانِ قبرستان ها و امامزاده ها كه گاها تاریخی هم هستند، شده است، بلكه نمونه های مشابه زیادی را می توان نام برد كه با این نوع طرح ها دست به گریبان شده اند؛ قبرستان «تخت فولاد اصفهان»، قبرستان «مسگرآباد»، بعضی از قبرهای قرارگرفته در حرم حضرت معصومه (س)، «بهشت زهرا (س)» و امامزاده «صالح تهران»، حرم حضرت عبدالعظیم شهرری و حتی نزدیك ترین نقطه به امامزاده عبدالله شهرری، یعنی قبرستان «ابن بابویه» كه در هر كدام یا سنگ قبرها را شكستند تا ساماندهی قبور صورت گیرد، یا با نام نظافت و ساماندهی ریتم قدیمی سنگ قبرها، قبرستان ها و نشانی مردگان از بین رفته اند.

«امامزاده عبدالله شهرری» اما مانند «ابن بابویه» و «تخت فولاد» یك تفاوت با دیگر قبرستان ها دارند و آن «ثبت ملی بودن» قبرستان است، نه فقط محوطه قبرستان بلكه امامزاده و همه فضاهای اطراف آن كه دست كم عرصه آن را هم در برمی گیرد و بطور قطع با عنایت به معیارهایی مانند سنگ قبرهای باارزشی كه می توانند فرهنگ و آداب و رسوم گذشته را نشان دهند و نقوشی كه روی هر كدام از سنگ قبرها با عنایت به شغل صاحب قبر روی آن كشیده شده است، همین موارد را می توان جزو ارزش های فرهنگی و تاریخی قبرستان ها برشمرد.

براساس سنت قدیمی ها، اطراف بقعه هر كدام از شخصیت های مذهبی، معمولا افراد شاخص و سرشناس آن نقطه از كشور را هم دفن می كنند. بطور قطع این اتفاق در مكان هایی مانند امامزاده عبدالله شهرری با تاریخِ صفویه و قاجار هم رخ داده است. از جانب دیگر با گذر زمان قبرهای خانوادگی زیادی در اطراف این امامزاده بوجود آمده اند و شاید همین عوامل سبب شدند تا متولیان این امامزاده از بیش از پنج سال قبل بقعه اصلی امامزاده را توسعه دهند و مجوز ساختِ ساختمان های بلندمرتبه داده می شود، مانند ساختمان سیمانی و سیاهی كه در ضلع جنوب شرقی امامزاده بالا رفته، یا مجوزی كه برای ساخت گنبدی جدید برای «ابن بابویه» صادر می گردد و بالا می رود.

با وجود همه این اتفاقات برای قبرستان های قدیمی، توجه به یك نكته ضروری می باشد، نكته ای كه هر چند با حضور در چنین مكان های مقدسی، ممكن است به آن فكر كنید. اما شاید هنوز به ذهن متولیان تاریخ و فرهنگ كشور نرسیده باشد، اقدامی كه شاید اگر انجام می شد راحت تر امكان جلوگیری از هر تخریب و برنامه ریزی طرح های ساماندهی بدون اطلاع به میراث فرهنگی به ذهن متولیان بقاع تاریخی می رسید.

«شناسایی و خواناسازی قبور تاریخی قبرستان ها و امامزاده ها» را شاید بتوان راهی برای نجات قبرستان های تاریخی دانست تا با شناساندن قبور مهم تاریخی، متولیان و هیات امنای امامزاده ها و قبرستان ها خود به فكر حفاظت از این محوطه ها باشند.

هر چند تا كنون طرح شناسایی قبرهای تاریخی تهران فقط در قبرستان «ظهیرالدوله» در منطقه شمیرانات انجام شده است و به نظر نمی رسد این اقدام در هیچ یك از قبرستان های دیگر تهران انجام شده باشد، البته بدون در نظر گرفتن مطالعات تاریخی كه منوچهر ستوده در كتاب "جغرافیای تاریخی شمیران" در مورد نام خیلی از مدفونین در امامزاده صالح انجام داده است.



در كنار همه این اقدامات جای قوانین و احكام شرعی كه در مورد قبور و سنگ قبرها توسط علما و مجتهدان مختلف مطرح و قابل اجرا هستند، جای تفكر دارد كه تا كنون چه میزان در مورد این قبرستان ها و قبور آن ها به این احكام توجه شده است!

به عنوان مثال براساس حكم آیت الله مكارم شیرازی كه در پایگاه اطلاع رسانی وی انتشار یافته است، در پاسخ به یك سوال كه «بازسازی و تعمیر قبور از قبیل تعویض سنگ قبر چه حكمی دارد؟» مطرح شده: «تعمیر و مرمت قبور (جز قبور بزرگان و اولیاء الله) طبق بعضی از روایات كراهت دارد.»

یا حكم آیت الله جعفر سبحانی در پاسخ به پرسشی درباره تعویض سنگ قبر كه آیا «تعویض سنگ قبر و تجدید آن جایز است یا خیر؟» این گونه مطرح شده است؛ «تجدید قبر به جز در موارد خاصی مكروه است. والله العالم»

سایت «مركز تنظیم و نشر آثار آیت الله بهجت تبریزی» در احكام قبرستان در پاسخ به سوال هایی در خصوص اینكه «زمین های قبرستان موقوفه ای كه سازمان اوقاف آن را به صاحبانش می فروشد، آیا ملك آنان محسوب می شود؟ و در صورت دفن فرد دیگر در آن قبر، بدون اجازه اولیای میّت اوّل قبر غصبی به شمار می رود؟» این طور مطرح كرده است: «زمین موقوفه قابل معامله و خرید و فروش نیست و در بعضی موارد اختصاص دادن حق از سوی متولی شرعی ممكن است، مثل این كه دارای نوعی بنا است كه احكام شرعی هم بر آن مترتب است.»

در ادامه آیت الله بهجت در پاسخ به سوال دیگری در خصوص این كه «معمولاً در قبرستان های قدیمی مرده ها در قبرهایی دفن می شوند كه قبلاً قبر دیگری بوده و مقداری استخوان در آن جا یافت می شود، با عنایت به این كه ممكن است قبر قدیمی توسط اولیای میّت خریده شده باشد، آیا دفن در آن صحیح است؟» این طور پاسخ داده است: «قبرهایی را كه خریده اند، ملك خریدارها است و در قبور دیگر هم نبش قبر پیش از پوسیدگی كامل جایز نیست.»



به نظر می رسد قصه ساماندهی و یكسان سازی قبور تاریخی امامزاده عبدالله خود در حال تبدیل به یك روایت ادامه دار است، داستانی كه نخست با هشدارها نسبت به از بین رفتن این قبرستان تاریخی مطرح آغاز شد، سپس میراث فرهنگی اعلام نمود هیچ طرح و نقشه ای از جانب متولیان این امامزاده به دست شان نرسیده است، آن ها با پیگیری قضایی كار را متوقف كردند و درخواست عرضه طرح ساماندهی را كردند.

هر چند ۱۸ بهمن حجت الاسلام والمسلمین حسن خانی، كارشناس اوقاف و امور خیریه شهرستان ری به ایسنا اعلام نمود: «ما به هیچ قبر و مقبره ای در امامزاده عبدالله جسارت نكرده ایم و این تعمیرات و مرمت ها برای راحتی حال مردم و عبور و مرور آن ها صورت گرفته است.»

البته به نظر می رسد تعریف عرصه و حریم بناهای تاریخی تعریفی درنظر گرفته نشده، چون عملیات در دست انجام در این قبرستان تاریخی نه تنها در حریم است بلكه در عرصه قبرستان امامزاده عبدالله و در واقع بخشی از این قبرستان تاریخی است.

تا این كه ۲۴ بهمن، معاون میراث فرهنگی استان تهران به ایسنا اعلام نمود: «طرح پروژه ساماندهی و همسطح كردن قبور تاریخی امامزاده عبدالله با دستور قضایی متوقف گردید و بالاخره نقشه این طرح به اداره میراث فرهنگی رسید.»

حتی حسن خلیل آبادی، رییس كمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران در تذكر روز یكشنبه -۲۹ بهمن- خود در صحن شورای اسلامی اظهار داشت: «آرامستان امامزاده عبدالله یكی از مهم ترین اماكن تاریخی دارای ارزش میراثی كشور است كه قدمت آن به دوره صفویه برمی گردد، اما شاهد آن بودیم كه اداره اوقاف شهرری به بهانه ساماندهی بدون هماهنگی با اداره میراث فرهنگی شهرری و بدون انجام بررسی های تخصصی و همینطور به بهانه بازپیرایی، اقدام به تخریب قسمت بزرگی از قبرستان كرده است كه تعداد زیادی از قبور از بین بروند.»

هر چند هنوز جلسه شورای فنی اداره كل میراث فرهنگی استان تهران برگزار نشده است تا طرح هیات امنای امامزاده رد یا تائید شود اما بر مبنای مشاهدات خبرنگار ایسنا كارگران همچنان در ضلع شمال شرقی امامزاده كه به قول كارشناس اداره اوقاف، جزو قبرستان تاریخی نیست و پیش تر سنگ قبرهای آن شكسته شده، كار می كنند.






سمیه ایمانیان - ایسنا





1396/12/05
19:44:15
5.0 / 5
5109
تگهای خبر: اسلام , امام , امامزاده , فرهنگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۶ بعلاوه ۲
عطر حرم

atreharam.ir - حقوق مادی و معنوی سایت عطر حرم محفوظ است

عطر حرم

عطر و ادکلن و اسانس