رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم:
قرائت نپخته از اسلامی سازی دینی علوم، تمدن ساز نیست
عطر حرم: رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم اظهار داشت: گاه اسلامی سازی دینی با قرائت نپخته به معنای هضم یا حذف علوم موجود به اسم اسلامی كردن علوم است، این قرائت از دین به هیچ وجه تمدن ساز نیست به این علت كه عقل را تعطیل می كند.
به گزارش عطر حرم به نقل از ایسنا، حجت الاسلام و المسلمین دكتر احمد واعظی در مراسم رونمایی از یادنامه آیت الله استاد شیخ محمد واعظ زاده خراسانی(ره) در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی درباب قرائت و خوانش تمدنی از دین، اظهار نمود: یكی از اشكالات در مباحث مربوط به فرهنگ، تمدن و علم مرزبندی بین آنها است. اگر بخواهیم تمدن را درك نماییم باید به عقب بازگشته و تحلیلی از انسان نمایش دهیم.
وی ادامه داد: انسان ها با یكدیگر در طبیعت زندگی می كنند. انسان ها یك دنیای درون دارند و آنچه به درون انسان بازمی گردد، تماما قلمرو فرهنگ است. فرهنگ به درون مربوط بوده اما تمدن به حوزه درون مربوط نمی گردد. بیرون انسان شامل افعال، گفتار و تصرفات در طبیعت بوده كه افعال انسان دو گونه با دیگر انسان ها و تصرف در طبیعت است. آنچه انسان در طبیعت تصرف می كند از جلوه های تمدن بوده و وجه سخت افزاری آن است.
واعظی بیان كرد: تمدن منحصر به این وجه نمی گردد بلكه به عرصه زندگی مربوط میگردد كه تنها وجه سخت ندارد و وجه نرم باز دارد. تمام نهادسازی های اقتصادی، سیاسی، حقوقی و مناسبات اجتماعی مظاهر تمدن هستند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینكه مساله بسیار مهم پیوند بین فرهنگ و تمدن است، عنوان كرد: رفتار معطوف به خود انسان ها قلمرو فرهنگ بوده و این قلمرو شامل فضای درون، باورها، احساسات، نظام ارزشی، زیباشناختی، آداب و سلوك است اما رفتار و تصرف طبیعت قلمرو تمدن است.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم افزود: فرهنگ دو نوع بوده كه برخی فرهنگ ها ظرفیت تمدن سازی دارند یعنی فرهنگ امتداد تمدنی پیدا می كند اما برخی دیگر زایش تمدنی ندارند و نمی توانند امتداد تمدنی پیدا كنند. در دین باز همین تقسیم بندی وجود دارد. یك نوع ظرفیت داشتن امتداد تمدنی را دارند و نوع دیگر فاقد این ظرفیت هستند.
وی با اشاره به اینكه مهم نیست فرهنگ در چه محیط جغرافیایی ظهور پیدا می كند، اشاره كرد: اسلام كه در مدینه در یك مكان كوچك طرح شد به قدری غنی بود كه در زمان كوتاهی تمدن بزرگی را به ارمغان آورد و اوج شكوفایی آن در قرن پنجم و ششم هجری بود. این زایش دین اسلام است كه امتداد تمدنی را داشت. قرائت و خوانش تمدنی از اسلام یعنی ما می توانیم دوگونه اسلام را بفهمیم، یك نوع اینكه ظرفیت دانش تمدنی را عقیم نماییم و دیگری اینكه این ظرفیت را برجسته نماییم.
واعظی افزود: اگر اسلام را به گونه ای بفهمیم كه كاری به عرصه زندگی ندارد، دین كاملا معنوی، انزواطلب و دعوت كننده به فردیت تلقی میگردد كه لبه اجتماعی و معطوف به زندگی ندارد و این فاقد ظرفیت تمدن سازی است اما اگر بفهمیم كه اعتماد به زندگی، عمران، آبادانی، كار و كوشش دارد و به آن ترغیب می كند، این امر سبب تمدنسازی میگردد. اگر بخواهیم خوانش تمدنی از اسلام داشته باشیم، عناصر مربوط به زندگی و اهتمام به كار و كوشش باید برجسته شود، در صورتیكه اگر كار، كارآفرینی و اشتغال زایی مذموم باشد، این زمینه تمدنی عقیم میگردد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینكه تمدن در سایه همكاری اجتماعی پایدار و رو به پیشرفت حاصل می شود، عنوان كرد: هرگونه تعصبات قومی، نژادی، مذهبی و دامن زدن به اختلافات مذهبی، نژادی، قومی و رفتارهای انحصارطلبانه با رویكرد تمدنی سازگار نیست. اگر نگرش های مذهبی با تعصب شدید و منازعه طلبی زیاد باشد، این قرائت از دین تمدن ساز نخواهد بود.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم اظهار داشت: یكی از وجوه برجسته شخصیت استاد واعظ زاده طبسی این بود كه به جای دریچه تنگ تعصبات مذهبی، در افق بالاتری به جهان اسلام و بشریت نگاه می كرد. ایشان خوانش تمدتی در دین داشت.
وی اشاره كرد: بعد دیگر خوانش تمدنی به نوع نگاه به علوم اسلامی بخصوص معطوف به عرصه زندگی بازمی گردد. علمی كه بیشتر از همه به عرصه زندگی مربوط بوده، فقه است. نگاه به فقه در ظرفیت تمدن سازی در دین موثر بوده و نگاه بسته به فقه نمی تواند مجالی برای تمدن احداث كند، همچون نگاه سلفی تكفیری و افراطی. نوع نگاه ما به فقه در اینكه چقدر مجال احداث كند، متفاوت می باشد. فقه بسته سلفی تكفیری مجالی برای تمدن سازی و تمدن زایی احداث نمی كند، بلكه تمدن ستیز میگردد.
واعظی با اشاره به اینكه تمدن سازی با پیشرفت همراه می باشد، اشاره كرد: تمدن معطوف به عرصه زندگی و مقرون با پیشرفت است. تمدن زمانی شكل می گیرد كه نیازهای انسان ارضا شود. اگر نگاهی بخواهد جامعه را ایستا نگه دارد و یا به عقب بازگرداند، نمی تواند زمینه را برای زایش تمدنی احداث كند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان كرد: بعد موثر دیگر در خوانش تمدنی از دین مساله نوع نگاه به علم و دانش است. هیچ تمدنی در پهنه زمین نیست كه ركن آن علم و دانش نباشد. یكی از جنبه های اصلی تمدن علم و دانش است. گاه دین را به گونه ای می فهمیم كه دانش اندوزی را ترغیب و تشویق كرده و امتداد تمدنی پیدا می كند، گاه باز با رویكردها و قرائت هایی از دین مواجه می شویم كه می خواهد عرصه علم را محدود و آنرا در دین هضم كند.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم افزود: در اینجا سخن از اسلامی سازی دینی با قرائت نپخته به معنای هضم یا حذف علوم موجود به اسم اسلامی كردن علوم است. گاه تصور می نماییم كه اگر بگوییم هر زمینه ای اسلامی است، به آن خدمت كردیم. منظور آنها از علوم اسلامی این است كه روش اجتهاد در مساله علوم طبیعی جایگزین شده و علوم طبیعی اسلامی احداث شود. این قرائتی از اسلام بوده كه می خواهد منابع نقلی دین را جایگزین عقل و یا عقل تجربی كند. این قرائت از دین به هیچ وجه تمدن ساز نیست به این علت كه عقل را تعطیل می كند.
وی با اشاره به اینكه یكی از اركان خوانش تمدنی از دین، خوانش صحیح علم است، عنوان كرد: باید بین منابع دینی و عقل و همین طور بین انحای دانش و به رسمیت شناختن آن با آموزه های منابع تعقلی، اجتماع احداث شود. یكی از بزنگاه های تمدن نوع نگاه به علم است و اینكه دین چه نگاهی به علم دارد.
واعظی افزود: آزاداندیشی و مجال دادن به بروز خلاقیت ها از لوازم تمدن سازی است. هركجا تمدنی همچون تمدن اسلامی ظهور و بروز پیدا كرده، در فضایی بوده كه فكر و اندیشه حرمت داشته، اگر فكر و اندیشه ناصواب باشد، حرمتش این است كه با اندیشه صواب پاسخ داده شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب