حجت الاسلام و المسلمین صادق نیا در گزارش عطر حرم؛
تفسیر راهنما، كتابی تفسیری به مفهوم مصطلح نیست
صادق نیا اظهار داشت: کارهای مرحوم آیت الله هاشمی بعنوان تفسیر راهنما و فرهنگ قرآنی کار بسیار ارزشمند، مفید و مؤثر و به اندازه بسیار زیادی جدید است.
حجت الاسلام و المسلمین مهراب صادق نیا مدرس دکتری جامعه شناسی فرهنگ در دانشگاه علامه طباطبایی و سطح چهارم رشته تفسیر قرآن از حوزه علمیه قم در گفتگو با خبرنگار مهر درباب تفسیر آیت الله هاشمی رفسنجانی اظهار داشت: فعالیتهای مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی بعنوان تفسیر راهنما و فرهنگ قرآنی کار بسیار ارزشمند، مفید و مؤثر و به اندازه بسیار زیادی جدید است بدین معنا که پیشینه ای در مطالعات اسلامی در حوزه تفسیر و علوم قرآن نداشت.
استاد و مدرس حوزه و دانشگاه ضمن اشاره به موقعیت نگارش این دو کتاب اضافه کرد: نگارش این کتاب عمدتاً در زندان شاه بوده است و در زمان اوج گیری مبارزات این ایده را دنبال کرده و در دفتر تبلیغات اسلامی چاپ شد. این کتاب راهنمای جامعی است برای مفسران قرآن کریم و پژوهشگران در حوزه تفسیر علوم قرآن کریم و جز منابع مرجع و پژوهشی در حوزه تفسیر بشمار می رود.
پژوهشگر مطالعات تطبیقی با بیان اینکه لفظ تفسیر در این کتاب شاید زیاد جامعیت نداشته باشد، افزود: اصطلاح تفسیر برای این مجموعه دقیق نباشد و این تنها به کاری که آیت الله هاشمی انجام داده بر نمی گردد آنچه که امروزه به نام تفسیر می نامیم با وجود اینکه مهم و مفید باشند به مفهوم مصطلح تفسیر نیستند چونکه تفسیر یعنی فهم مراد متکلم فرایندی که طی می شود تا ما به مراد خدا می رسیم یا الگوریتمی که گام به گام ما را به جلو می برد و ما را به مقصودی که خداوند تعالی در آیه داشته می رساند.
مراد ما از تفسیر کشف معنای پنهان کلمات در قرآن است
حجت الاسلام والمسلمین صادق نیا با تکیه بر اینکه بسیاری از کتاب های امروزی با نام تفسیر، در حقیقت تفسیر نیستند، بیان داشت: اگر مراد ما از تفسیر کشف معنای پنهان کلمات در قرآن باشد بسیاری از کتاب هایی که به آنها تفسیر میگوییم، تفسیر نیستند امکان دارد دایره المعارف قرآن کریم و یا معجم و یا یک فرهنگ لغتی باشند ولی تفسیر به مفهوم آنچه گفته شد نیست که این بیان به مفهوم غیر سودمند بودنشان نیست بلکه کتاب های باارزش و سودمندی هستند که از معنای تفسیر متفاوت اند.
آیت الله هاشمی از نظر شخص بنده مفسر قرآن هستند و کسی که این زحمت را می کشد و این راهنمای تفسیر را در اختیار پژوهشگران قرار می دهد این کار برمبنای یک تفسیر اتفاق افتاده و مفسر است.
وی افزود: آنچه که آیت الله هاشمی رفسنجانی در تفسیر راهنما ارائه دادند بسیار مجمل و مفید و یک راهنمای جامع برای تفسیر قرآن کریم بااینکه آنرا تفسیر ندانیم و یا با مسامحه تفسیر بدانیم. این کتاب به مفسران خصوصاً در آیات مختلفی که به هم ربط پیدا می کند کمک می نماید و به او این امکان را می دهد با عنایت به آیات نظیر و هم موضوع و مشترک معنایی را پیدا کند.
صادق نیا هسته اصلی این تفسیر را مطالعه ای که آیت الله هاشمی رفسنجانی در زندان داشتند عنوان نمود و اظهار داشت: در زندان قرآن را مطالعه می کردند و آیاتی را که هم شکل بودند را جمع کردند و بعد به ذهنشان آمده است اگر ما آیات را در پیوند با هم نگاه نماییم سهم مناسبت تری از آیات قرآن کریم داشته باشیم. این آیات را جمع کردند و در دهه هفتاد پروژه به دفتر تبلیغات اسلامی قم واگذار شد که پژوهشگرانی برمبنای منطق و همان روشی که آیت الله هاشمی شروع کرده بود پیگیری کنند. از آن زمان به بعد بیش از آنچه که نظر آیت الله هاشمی اعمال شوند نظر پژوهشگران محترم دنبال می شده است و از باب نقد نگفتم کتاب تفسیر نیست بلکه از باب تفسیر مصطلح در ادبیات قرآن پژوهشی عبارت است از اینکه ما به دنبال کشف مراد خدا باشیم که اگر این تعریفی از تفسیر باشد، این کتاب، تفسیر نیست و همانطور که از اسمش پیداست راهنمایی برای تفسیر است.
پژوهشگران و وعاظ مخاطبین کتاب تفسیر راهنما
حجت الاسلام و المسلمین صادق نیا ضمن اشاره به مخاطبین این کتاب اظهار داشت: مخاطبین این کتاب دو دسته اند یک دسته پژوهشگرانی که مایلند در حوزه تفسیر و علوم قرآنی فعالیت کنند و در قالب مقاله و کتاب و در قالب تفسیر یک آیه و چند آیه و کل قرآن را عرضه کنند می تواند کمک دهنده باشد. کسی که می خواهد نقش یک مفسر را ایفا کند این کتاب راهنمای بسیار سودمندی برای این دسته از پژوهشگران است. در گام نخست مخاطبین این کتاب، مفسران و قرآن پژوهان خواهند بود. دسته دوم کسانی که مایل اند در قالب سخنرانی و موعظه و کسوت موعظه از آیات قرآن استفاده کنند این کتاب مفید است. واعظانی که مایلند موضوعات اخلاقی مستند با قرآن کریم باشد می توانند از این کتاب بهره مند شوند.
قطعاً آیت الله هاشمی رفسنجانی مفسر قرآن بودند
این پژوهشگر مطالعات تطبیقی در پاسخ به این پرسش که با عنایت به این که کتاب تفسیر راهنما به مفهوم مصطلح کتاب تفسیری نیست می توان آیت الله هاشمی رفسنجانی را مفسر قرآن دانست؟ اظهار داشت: لازم نیست به این دو کتاب اشاره نماییم، بطور قطع آیت الله هاشمی رفسنجانی مفسر قرآن بودند. برخی از شخصیت ها کتابی با عنوان تفسیر از آنها منتشر نشده است و همین طور کسانی که تفسیر موضوعی خاص کار کرده اند که ما آنها را هم مفسر می دانیم. کسانی مثل آیت الله علامه طباطبایی و یا حضرت آیت الله جوادی آملی که کتاب های تفسیری نوشته اند را هم مفسر می دانیم. آیت الله هاشمی از نظر شخص بنده مفسر قرآن هستند و کسی که این زحمت را می کشد و این راهنمای تفسیر را در اختیار پژوهشگران قرار می دهد این کار برمبنای یک تفسیر اتفاق افتاده و مفسر است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب