بهار مهربانی، قاسم ترخان در گزارش عطر حرم؛
نخوردن و نیاشامیدن در ماه رمضان تمرین برای تربیت نفس آدمی است
به گزارش عطر حرم حجت الاسلام ترخان اظهار داشت: در کنار سحری که به معده می دهیم باید به چشم و گوش و زبان نیز سحری بدهیم تا گناهی از آنها سر نزند و راه آن تلاوت قرآن و انجام کارهای خیر است.
حجت الاسلام قاسم ترخان در گفت و گو با خبرنگار مهر، با اشاره به ابعاد مختلف روزه گرفتن و تأثیر آن بر ابعاد شخصیتی انسان اظهار نمود: روزه فقط نخوردن و نیاشامیدن نیست بلکه تمرینی برای تربیت نفس است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: روزه نبردی است که انسان در ماه مبارک رمضان مقابل خواسته های درونی خود انجام می دهد ولو اینکه آن خواسته ها به خودی خود حلال باشد. مواردی نظیر خوردن و آشامیدن به خودی خود حرام نیست، اما در این ایام در مدت زمان مشخصی اعلام می شود که نباید انجام بشود تا انسان این توان را پیدا کند در مقابل خوردن و آشامیدن حرام مقاومت لازم را داشته باشد. بدین سبب انسان در ماه رمضان این آمادگی را می یابد تا از حرام خدا دوری گزیند و به تقوا برسد، چنانچه خداوند در قرآن کریم می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» (ای کسانی که ایمان آورده اید روزه بر شما مقرر شده است همان گونه که بر کسانی که قبل از شما [بودند] مقرر شده بود باشد که پرهیزگاری کنید).
حجت الاسلام ترخان با اشاره به بخش هایی از خطبه شعبانیه اشاره کرد: پیامبر اکرم (ص) در این خطبه فرمود: «أَیهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیکمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ» (ای مردم! به درستی که ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به شما رو کرده است) و در ادامه می فرماید: «أَنْفَاسُکمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌأَنْفَاسُکمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ» (نفسهای شما در آن ثواب تسبیح دارد و خواب شما در آن عبادت و عمل شما در آن مقبول و دعای شما در آن مستجاب است). همین طور در فراز دیگری می فرماید: همه شما به میهمانی خدا دعوت شده اید و درهای بهشت باز است و مبادا درهای بهشت را با اعمال نادرست به روی خودتان ببندید.
وی اضافه کرد: بمنظور بررسی این بحث باید چند مقدمه را از نظر بگذرانیم. خداوند در قرآن زمانی که نوح تمایل به نجات فرزندش داشت می فرماید: «إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صَالِحٍ»؛ به تعبیر این آیه فرزند نوح آئینه تمام نمایی از عمل غیر صالح بود و شر و بدی بر وجودش سیطره داشته است. اساساً این عمل است که انسان و شخصیت او را می سازد، از این جهت است در روز قیامت انسان ها به شکل واقعی شان محشور می شوند؛ یعنی اعمال، بدن اخروی ما را می سازند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: مقدمه دوم در مورد ماهیت بهشت و جهنم است، وقتی که قیامت برپا شد چه اتفاقی می افتد، قیامت به تعبیر بنده ظرف ظهور است نَه ظرف حدوث، یعنی حالا کسانی که مشغول انجام کارهای بد و شر هستند همین حالا در جهنم هستند و خودشان خبر ندارند اما وقتی که از این دنیا می روند چشم برزخی اش باز می شود و متوجه خواهد شد که در جهنم زندگی می کرده است؛ خداوند در آیه ۴۹ سوره «توبه» می فرماید: «و انّ جهنّم لمحیطة بالکافرین». این آیه بدان معناست که جهنم در درون اوست و او را احاطه کرده است، جهنم ظرف ظهور اعمال اوست. اعمال دو چهره ظاهر و باطن دارند، چهره ملکوتی و چهره مُلکی و جزای قیامت همین اعمال است. به بیان دیگر خود عمل است که در روز قیامت جزا و پاداش شمرده می شود اما چهره ملکوتی عمل.
وی افزود: همین مساله در آیه ۴۹ سوره «کهف» اشاره شده است که خداوند می فرماید: «وَ وُضِعَ الْکِتَابُ فَتَرَی الْمُجْرِمِینَ مُشْفِقِینَ مِمَّا فِیهِ وَیَقُولُونَ یَا وَیْلَتَنَا مَالِ هَذَا الْکِتَابِ لَا یُغَادِرُ صَغِیرَةً وَلَا کَبِیرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا وَلَا یَظْلِمُ رَبُّکَ أَحَدًا» (و کارنامه [عمل شما در میان] نهاده می شود آنگاه بزهکاران را از آنچه در آنست بیمناک می بینی و می گویند ای وای بر ما این چه نامه ای است که هیچ [کار] کوچک و بزرگی را فرو نگذاشته جز اینکه همه را به حساب آورده است و آنچه را انجام داده اند حاضر یابند و پروردگار تو به هیچکس ستم روا نمی دارد)، بدین سبب باتوجه به آنچه که ذکر شد شخصیت انسان عین عمل اوست و عمل او نیز در روز قیامت ظاهر می شود، وقتی این دو رکن را کنار هم بگذاریم متوجه می شویم که وقتی عمل بدی انجام می دهیم جهنم در درون ما متبلور است.
حجت الاسلام ترخان اضافه کرد: این دو مقدمه را اشاره کردم تا بگویم عمل همان جزا و بهشت و جهنم است اما در روزهایی خاص شرایط برای انسان متفاوت می شود چنانچه طبق گفته پیامبر اکرم (ص) در ماه رمضان درهای بهشت باز و درهای جهنم بسته است، اگر عمل خوب انجام دهیم در ورودی به بهشت می شود و اگر عمل بدی انجام دهیم در ورودی به جهنم؛ بدین سبب از آنجای که عمل عین شخصیت انسان است و ثانیا چهره ملکوتی عمل، بهشت و جهنم است بدین سبب در ماهی چون رمضان که به ما گفتند درهای جهنم بسته است، یعنی درهای اعمال بد که پنج حواس ظاهری و دو حواس باطنی (خیال و واهمه) هستند، بسته است، و درهای بهشت که هشت در است باز است (حواس ظاهری و باطنی اگر تحت مدیریت عقل قرار گیرند هریک دری از درهای بهشت می شوند).
وی با اشاره به سخن خواجه نصیر طوسی در رساله شروع و انجام صفحه ۵۷ و ۵۸ اظهار داشت: بدون مدیریت عقل از راه چشم، گوش، زبان و … و آن دو قوه باطنی که خیال و قوه واهمه باشند مرتکب کارهای خلاف و گناه آلوده می شویم و پس اینها در ورودی جهنم خواهند شد، اگر این حواس اما تحت مدیریت عقل باشند ما را سوی بهشت رهنمون می شوند، این موارد را گفتم تا به این مطلب نزدیک شوم که ماه مبارک رمضان ماهی است که برای حواس ما وظایفی تعریف شده است؛ اینکه قوه خیال را کنترل نماییم که هرجایی ما را نبرد، هرچیزی را گوش نکنیم، نبینیم، طبیعتاً روزه فقط خوردن و آشامیدن نیست، بلکه باید از هر نظر مقاومت نماییم. در این ایام سفارش شد تا بلند شویم و سحری میل نماییم تا معده زیاد گرسنگی را تحمل نکند، همچنین در کنار سحری که به معده می دهیم باید به چشم و گوش و زبان نیز سحری بدهیم تا گناهی از آنها سر نزند و راه آن تلاوت قرآن و انجام کارهای خیر است. عطار نیشابوری در این راستا ابیات زیبایی را سروده است:
ای در غرور نفس به سر برده روزگار / برخیز و کارکن که کنون است وقت کار
ای دوست ماه روزه رسید و تو خفته ای / آخر ز خواب غفلت دیرینه سر برآر
سالی دراز بوده ای اندر هوای خویش / ماهی خدای را شو و دست از هوا بدار
پنداشتی که چون نخوری روزهٔ تو آنست / بسیار چیز هست جز این شرط روزه دار
هر عضو را بدان که به تحقیق روزه ای است / تا روزهٔ تو روزه بود نزد کردگار
اول نگاهدار نظر تا رخ چو گل / در چشم تو نیفکند از عشق خویش خار
دیگر ببند گوش ز هر ناشنودنی / کز گفت و گوی هرزه شود عقل تار و مار
دیگر زبان خویش که جای ثنای اوست / از غیبت و دروغ فروبند استوار
دیگر به وقت روزه گشادن مخور حرام / برای اینکه که خون خوری تو از آن به هزار بار
دیگر بسی مخسب که در تنگنای گور / چندانت خواب هست که آن نیست در شمار
دیگر به فکر آینهٔ دل چنان بکن / کز غیر ذکر حق ننشیند برو غبار
این است شرط روزه اگر مرد روزه ای / گرچه ز روی عقل یکی گفتم از هزار
منبع: عطر حرم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب