پژوهشگر تاریخ اسلام در گزارش عطر حرم مطرح كرد؛
امام هادی (ع) به شدت با انحرافات اعتقادی مبارزه می کردند
به گزارش عطر حرم مروجی طبسی اظهار داشت: امام هادی (ع) برای مقابله با جریان های انحرافی، انقلاب فکری عمیقی در جامعه ایجاد کردند تا جامعه در مقابل امواج سهمگین عقاید مسموم برخوردهای مناسبی را اتخاذ نمایند.
خبرگزاری مهر - گروه دین و آیین- زینب حسینی روش: امروز سوم رجب سالروز شهادت جانسوز امام هادی مقابل السلام است. امام هادی مقابل السلام با آنکه شدیداً توسط حکومت عباسی تحت نظر بود، کارهای خودرا به روشی مطابق اوضاع زمان خویش به پیش برد. از با اهمیت ترین کارهای ایشان این بود که به مردم از راه های مختلف آگاهی داده و منصب امامت و مقام علمی خودرا در ضمن سخنان خویش و در مناظرات و پرسش و پاسخ های علمی، آشکار کرده و تثبیت کنند. بدیهی است که جریان های فکری و کلامی مسموم و منحرف و اندیشه های آنان در نقاط مختلف تاریخ بشریت وجود داشته و همیشه این مسأله از دغدغه های جوامع انسانی است.
جامعه عصر امام علی النقی (ع) نیز از این امر مستثنی نبوده و به جهت رشد و گسترش فرهنگ های بیگانه و نشر عقاید و افکار مختلف آنان از دوره های پیشین خصوصاً عصر امام رضا (ع) و امام جواد (ع) شاهد بحران هایی هستیم. به مناسبت سالگرد شهادت آن امام همام و بمنظور آشنایی بیشتر با نحوه مواجهه امام هادی (ع) با جریان های انحرافی با حجت الاسلام محمدمحسن مروجی طبسی عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی به گفتگو پرداختیم که حاصل آنرا در ادامه می خوانید:
محمدمحسن مروجی طبسی با اشاره به مواجهه امام هادی (ع) با جریانات کلامی مختلف و نحوه تبیین مبانی کلامی شیعه عنوان کرد: سیاست کلی دوده علیهم السلام و همچون امام هادی مقابل السلام مبارزه سیاسی در مقابل ظلم و اختناق بود، اما روش هر کدام از این بزرگواران به ویژه با منطق انسان ۲۵۰ ساله که رهبر معظم انقلاب به آن اشاره دارند با یکدیگر متفاوت می باشد. هر کدام از امامان با روش خاصی این مبارزه را دنبال می کردند. مبارزه ایشان از سویی با حکام غاصب و ظلم و جور آنان بود و از طرف دیگر با جریان های انحرافی که در بستر این حکومت ها به وجود آمده بود، مبارزه می کردند. امام هادی (ع) نیز با چند روش مستقیم و غیر مستقیم به مبارزه با فسادهای موجود زمان خود پرداختند.
عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی افزود: امام هادی (ع) گاهی خود مستقیماً وارد میدان شده و در محافل و مجالسی که برخی سرکرده های جریانات انحرافی حضور داشتند به مقابله با آنها می پرداختند و با بیانات صریح و روشنگرانه خود، تفکرات و عقاید انحرافی آنها را نقد و ابطال می کردند. ادعیه و دعاهایی که از طرف امام هادی (ع) مطرح و تعلیم داده می شد نیز قسمتی از روش های مستقیم هدایتی آن حضرت محسوب می شود. ایشان افکار و عقاید صحیح را در قالب دعا به شیعیان تعلیم می فرمودند.
وی در ادامه با اشاره به یکی از جریانات فعال آن عصر عنوان کرد: در دوران امام هادی (ع) جریانی به نام مقصره وجود داشت که به بهانه مبارزه با غلات، شأن و مقام دوده (ع) را به شدت تنزل می دادند. امام هادی (ع) با تعلیم و آموزش زیارت جامعه کبیره و زیارت غدیریه و آموزش و انتشار این زیارت ها با جریان فکری منحرف مقصره مقابله فرمودند و از این طریق معارف ناب را در جامعه رواج دادند. زیارتنامه غدیریه امام هادی (ع) زیارتی بسیار عالیه المضامین است که اعتقادات معنوی و ولایی مؤمنین را تقویت می کند.
مروجی طبسی به روش غیر مستقیم تبلیغی حضرت اشاره و اشاره کرد: امام هادی (ع) روش غیر مستقیمی نیز جهت هدایت مردم به کار می بردند و آن تربیت اصحاب و شاگردان بود. ایشان شاگردانی عالم و اندیشمند تربیت کردند که بصورت آتش به اختیار در مناطق مختلف جهان اسلام در آن روزگار حضور پیدا کرده و با انحرافات مبارزه می کردند. از آن جمله می توان به حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، علی بن مهزیار و فضل بن شاذان نیشابوری اشاره نمود. این شخصیت های برجسته همگی از اصحاب و شاگردان امام به شمار می آمدند که به دیارهای مختلفی مهاجرت الزامی کرده و در این مهاجرت ها منشأ خیرات و برکات بسیاری شدند. آنها مذهب دوده (ع) را به نقاط مختلف گسترش داده و با جریان های انحرافی به مقابله پرداختند.
مبارزه با انحرافات فکری از مهم ترین تحولات دوران امام هادی (ع)
عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی افزود: با آنکه شرایط در دوران امام هادی (ع) شرایط بسیار سختی بود و آن حضرت و یارانشان باید به روش تقیه عمل می کردند و با تدبیر کارهای مبارزاتی را پیش می بردند، اصحاب امام که در کتاب ها بیش از صد نفر نام برده شده توانستند با تربیت معنوی در مکتب امام هادی (ع) مذهب و پیام آن حضرت را به اقصی نقاط عالم رسانده و با قرائت های منحرفی که از مذهب تشیع و اسلام می شد، مقابله کنند.
وی به نوع انحرافات کلامی آن زمان و چگونگی مبارزه حضرت اشاره نمود و اظهار داشت: تعدادی از انحرافاتی که در دوران امام هادی (ع) وجود داشت انحرافات در بین اهل سنت بود، همچون جریان های انحرافی آن دوران می توان به اشاعره، معتزله، جبریه و مشبهه اشاره نمود. جریانات انحرافی کسانی بودند که نسبت به توحید، صفات الهی و برخی دیگر از مسائل اعتقادی تفکرات کاملاً التقاطی و انحرافی داشتند. امام هادی (ع) گاهی با بیانات مستقیم خود و گاهی نیز بوسیله شاگردان و اصحاب با این منحرفین مقابله می کردند. در میان شیعیان نیز جریانات انحرافی مانند جریان مقصره وجود داشت. جریان انحرافی دیگری که در آن دوران وجود داشت جریان صوفیه بود. امام هادی (ع) با بیانات خود انحراف این جریان را اعلام نموده و با دعوت به تلاش و شریعت دست رد بر طریقت مزورانه صوفیه زدند.
مروجی طبسی در پاسخ به این پرسش در خصوص این که گفته می شود در بین روایاتی که بعنوان احتجاجات امام هادی (ع) نقل شده، بیشترین حجم مربوط به مسئله جبر و تفویض است؛ آیا صحیح است؟ اظهار داشت: نمی توان گفت بیشترین حجم احتجاجات امام هادی (ع) مربوط به مسئله جبر و تفویض است اما به هر حال حجم قابل توجهی از احتجاجات امام به این مسئله برمی گردد. مسئله جبر و تفویض یکی از مسائل کلامی بود که دست آویز اغراض سیاسی حکام قرار گرفته بود. بطوریکه زمانی که حکام می خواستند جنایتی مرتکب شوند آنرا به خدا نسبت داده و می گفتند ما مجبور بودیم این کار را انجام بدهیم. از جانب دیگر در مقابل این جریان، جریان دیگری به نام مفوضه وجود داشتند که معتقد بودند تمامی اراده ها و مشیت ها به دست انسان است. فارغ از بحث علمی مسئله جبر و تفویض دست آویز و ملعبه حکام جور قرار گرفته بود و این اهمیت و ضرورت روشنگری دراین زمینه را بیشتر می کرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی افزود: به همین خاطر امام هادی (ع) با منطق الهی و بیانات روشنگرانه خود به مبارزه و ابطال این تفکر انحرافی پرداختند و در این راه با افراد مختلفی احتجاج کردند. امام با بیان جمله پرمعنای «لاجبر و لا تفویض بل امر بین الامرین» راه سوء استفاده های سیاسی را بستند.
وی درباره مناظرات و مکاتبات امام هادی (ع) که مربوط به مسائل اعتقادی می شود، اشاره کرد: در زمان امام هادی (ع) جریان های فکری منحرف از جریان به فرقه اعتقادی تبدیل گشته بودند. تا پیش از این زمان جریان های انحرافی بیشتر رنگ و بوی سیاسی داشتند اما در زمان آن حضرت این جریان ها اساسنامه و مانیفست اعتقادی برای خود تدوین می کردند و درحال تبدیل شدن به فرقه بودند. برای مثال کتاب السنه احمد مربوط به یکی از همان فرقه های اعتقادی انحرافی است که ابتدا برمبنای تفکرات سیاسی شکل گرفته بود اما از قرن سوم آن تفکرات انحرافی تبدیل به متون اعتقادی شدند. امام هادی (ع) به شدت با این انحرافات اعتقادی مبارزه می کردند؛ بدین سبب مبارزه با انحرافات فکری از مهم ترین تحولات دوران امام هادی (ع) بشمار می رود.
وی در آخر اشاره کرد: امام هادی (ع) بعنوان رهبریِ اسلامی با بینش و آگاهی انقلاب فکری عمیقی در جامعه ایجاد کردند تا جامعه در مقابل امواج سهمگین عقاید و افکار مسموم برخوردهای مناسبی را اتخاذ نمایند. طوری که حضرت در گام نخست برخورد با این جریان های فکری و کلامی از قبیل افکار و ادیان پیشین، عقاید خرافی، جریان های الحادی، التقاطی و نیز آرا و اندیشه های فلسفی و… با راهبرد هدایت آفرینی و بصیرت افزایی به خَلق شیوه های کاربردی در برخوردهایشان پرداختند. ایشان با روش های هنرمندانه در گام نخست در برخورد با جریان های فکری و کلامی با لحاظ نمودن شرایط و آداب، مهارتها و فنون و نیز اهداف و آرمانها را می توان همچون اضلاع مثلثی در شخصیت امام هادی (ع) در برخورد با این گروه های منحرف از هر جریان فکری و کلامی تصور نمود که هر انسان منصف در هر جایگاه و مرتبه ای را نخست به ژرف اندیشی و سپس به تصدیق و تحسین وا می دارد.
منبع: atreharam.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان عطرحرم در مورد این مطلب