درس هایی از مبانی عرفان شیعی، ۱
تبعیت از کسی که هدایت به حق کند واجب است
عطر حرم: یکی از احکام فطری و عقل انسان، لزوم متابعت از حق بوده و برمبنای آیات قرآن کریم، خدا که هدایت به حق می کند سزاوارتر به پیروی است.
خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: آیت الله سید محمدحسین حسینی طهرانی، فقیه، عارف و از شاگردان علامه طباطبایی بود. آیت الله طهرانی بیشتر با مباحث عرفانی شناخته شده است، اما وی در سالهای حضورش در تهران که همزمان با نهضت اسلامی امام خمینی بود، با حمایت کامل از نهضت، به سازماندهی نیروهای مبارز پرداخت. «رسالة لبّ اللباب فی سیر و سلوک اولی الألباب» از آثار ایشان است.
مرحوم علامه طهرانی در جلد اول کتاب امام شناسی به بیان لزوم پیروی از حق می پردازد وی یکی از احکام فطری و عقلی را لزوم متابعت از حق می داند.
قال اللَه الحکیم فی کتابه الکریم: أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدی فَما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ.
یکی از احکام فطری و عقل انسان، لزوم متابعت از حق است، این حکم یک قانون کلی است که همیشه انسان به او متکی است، و اگر احیاناً در اعمال یا گفتار خود از آن منحرف شود، و به غیر حق مایل گردد، به سبب هوای نفس یا شبهه و غلطی که احیاناً برای او رخ دهد، باز به جهت گمانی است که او را حق می پندارد، و به جهت اشتباه و التباس امر، از غیر حق پیروی می کند؛ و پس در مقام اعتذار برآمده و گمان خودرا به این که حق می پنداشتم، عذر خود قرار می دهد.
بنابراین حق بدون هیچ قید و شرطی لازم الاتباعست و بر همین اصل متفرع می گردد قاعده دیگری؛ و آن این که کسی که هدایت به حق کند متابعت او واجب است، چون با او حق است، و دلالت به حق می کند؛ بدین سبب لازم، باید او را در پیروی نمودن؛ بر شخص دیگری که یا به حق دلالت نمی کند و یا آنکه به غیر حق دلالت می کند مقدم داشت؛ چون پیروی هدایت کننده به حق پیروی از حق است که با او موجود است. و قبلاً گفتیم که پیروی از نفس حق، حکم ضروری فطری و عقلی است.
بر این اساس، قرآن مجید در این آیه مبارکه استدلال خودرا ضد مشرکین پایه گذاری می کند، بدین منوال که اولاً از آنها به عنوان استفهام سؤالی می کند: قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکُمْ مَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِ - بگو ای پیغمبر! آیا از شریک هایی که با خدا قرار داده اید کسی هست که هدایت به حق کند؟ معلوم است که مشرکین دراین زمینه پاسخ مثبتی ندارند؛ چون شرکائی که برای خدا قرار می دهند یا از جمادات هستند، مثل بت ها، و یا از زندگان مانند ملائکه، و ارباب انواع، و جن و طواغیت زمان، و فراعنه، و حکام جور که از آنها پیروی می کنند؛ و معلوم است که هیچیک از آنها چون از خود، نفع و ضرر، و حیات، و موت و نشوری ندارند؛ هدایت به حق نمی کنند. و چون جواب مثبتی ندارند، خدا به زبان پیغمبرش گذارده، که فوراً جواب آنها را از پیش خود ابداع نموده، و بگوید: قُلِ اللَهُ یَهْدِی لِلْحَقِ، خداوند است که به سمت حق هدایت می فرماید، و هر موجودی را در مقاصد تکوینیه خود به آنچه محتاج است هدایت فرموده، و ما یحتاج او را بدو می رساند، کما فی قوله تعالی: رَبُّنَا الَّذِی أَعْطی کُلَّ شَیْ ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدی - چون فرعون از هارون و موسی سوال کرد که پروردگارتان کیست؟ گفتند پروردگار ما کسی است که به هر موجودی در عالم آفرینش، نیازمندی های وجودی او را داده، و تامّ الخلقه آفریده، و سپس او را به سمت کمال خود رهبری نموده است.
و مثل قوله تعالی: الَّذِی خَلَقَ فَسَوَّی وَ الَّذِی قَدَّرَ فَهَدی - خداوند، کسی است که خلقت فرموده، و سپس در آفرینش تعادل و تناسب را من جمیع الجهات ملحوظ داشته است؛ کسی است هر موجودی را در عالم، به اندازه و حدّ معین آفریده، و سپس او را در راه کمال سیر داده است. و بدین سبب خداوند است که انسان را به سعادت زندگی هدایت نموده، و او را به بهشت و سعادت مطلق با فرستادن انبیا و کتب سماوی و احکام آسمانی دعوت فرموده است.
باری چون رسول خدا در مقام احتجاج، از آنها دو اعتراف گرفت: یکی آنکه شرکاء آنها هدایت به حق نمی کنند، دیگر آنکه تنها خداوند به حق هدایت می فرماید؛ در این حال این سوال را لازم و واجب می بیند: أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدی - آیا آن کسی که هدایت به حق می کند، سزاوارتر به پیروی و تبعیت است، یا کسی که هدایت به حق نمی کند؟
و معلوم است که پاسخ این گفتار آنست که بگویند: خدا که هدایت به حق می کند سزاوارتر به پیروی است؛ ولی چون کفار و مشرکین عملاً به این منطق پای بند نیستند، و عبادت شرکاء که به حق هدایت نمی کنند، نموده، و از عبادت خدای لا شریک له که هدایت به حق می کند اعراض نموده اند، و بدین سبب روی قوای فطری و احکام عقلی سرپوش گذارده، بر خلاف ناموس فطرت و عقل رفتار می نمایند؛ پس پیغمبر از باب توبیخ و ملامت می فرماید: فَما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ چه در نظر دارید در این باره؟ چگونه حکم می کنید؟
منبع: عطر حرم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب