عقیله بنی هاشم کیست؟ از نسب تا نسبت با نهضت عاشورا
عطر حرم: به گزارش عطر حرم، حضرت زینب (س) در زمینه سیاست، تحلیل اجتماعی، تربیت، مقاومت و انتقال پیام نهضت حسینی، چهره ای منحصر به فرد از خود به جا گذاشت. حرکت این بانوی مکرم بعنوان حامل پیام عاشورا و تکمیل کننده اهداف قیام امام حسین (ع)، جایگاهی منحصر به فرد به ایشان بخشید.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، حضرت زینب (س) از برجسته ترین زنان تاریخ اسلام است که نقش ایشان تنها به حوزه خانواده یا مسایل عاطفی محدود نمی گردد. آن حضرت در زمینه سیاست، تحلیل اجتماعی، تربیت، مقاومت و انتقال پیام نهضت حسینی، چهره ای منحصر به فرد از خود به جا گذاشت. حرکت این بانوی مکرم بعد از عاشورا، بعنوان حامل پیام عاشورا و تکمیل کننده اهداف قیام امام حسین (ع)، جایگاهی منحصر به فرد به ایشان بخشیده است.
بنابر روایت تسنیم، محمد صالح عبایی، استاد دانشگاه و محقق مسایل دینی، در یادداشتی به تحلیل بخشی از زندگی حضرت زینب(س) بعنوان پیام آور قیام عاشورا پرداخته است.
نسب و جایگاه خانوادگی
حضرت زینب (س) دختر امیرالمؤمنین امام علی بن ابی طالب (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) و نوه پیامبر اسلام (ص) است. به این ترتیب، حضرت زینب (س) از هر دو سوی پدری و مادری به خاندان بنی هاشم، یکی از اصیل ترین و بانفوذترین خاندان های قریش، منسوب است.
بنابراین، از نظر نسب شناسی، حضرت زینب (س) در نقطه ای قرار دارد که بزرگ ترین چهره های دینی، تاریخی و فرهنگی صدر اسلام با ایشان خویشاوندی دارند. برادرانش امام حسن مجتبی (ع) و امام حسین (ع) دو امام معصوم و محور اصلی خیلی از تحولات تاریخی شیعه هستند.
ولادت و تربیت در بیت وحی
ولادت حضرت زینب (س) حدود سال 5 یا 6 هجری در مدینه گزارش شده است. تربیت ایشان در خانه ای انجام شد که کانون وحی، دانش، تقوا و مبارزه با شرک و نفاق بود. گفته می شود که پیامبر اکرم (ص) هنگام ولادت ایشان، نام زینب را برگزید که به معنای «زینت پدر» است. تربیت حضرت تحت سرپرستی امام علی (ع) و حضرت زهرا (س) و در جوار پیامبر اکرم (ص) انجام شد. این فضای تربیتی، نقشی بنیادین در تشکیل شخصیت علمی، اخلاقی و سیاسی او داشت.
ازدواج و سبک زندگی
حضرت زینب (س) با پسر عمویش، جناب عبدالله فرزند جعفر بن ابی طالب مشهور به جعفر طیار، ازدواج کرد. عبدالله بن جعفر از صحابه معروف پیامبر اکرم (ص) و فردی خوش نام، اهل بخشش و دارای جایگاه اجتماعی در بین قریش بود. حاصل این ازدواج چند فرزند بود که بعضی از آنان در قیام عاشورا هم همراه حضرت زینب (س) بودند.
سبک زندگی حضرت زینب (س) بعد از ازدواج، نشان دهنده تداوم روحیه زهد، ساده زیستی، پرهیز از تجمل و در عین حال، اهتمام به تربیت فرزندان در راه خاندان بود. زندگی این بانوی باکرامت آمیخته با علم، پرهیزکاری و حضور فعال اجتماعی و خانوادگی بود.
نقش محوری حضرت در قیام عاشورا
حضرت زینب (س) در جریان نهضت امام حسین (ع) نقشی کاملا محوری ایفا کرد. ایشان نه صرفا بعنوان خواهر امام، بلکه بعنوان فردی آگاه، تحلیل گر و همراه در نهضت، در کنار برادرش حضور داشت.
همراهی با کاروان حسینی یکی از مهم ترین این نقش هاست. حضرت زینب تصمیم گرفت همراه امام حسین (ع) عازم کربلا شود. این تصمیم، نه تنها عاطفی بلکه آگاهانه و مسئولانه بود. تحلیلگران تاریخی این اقدام را نشانه ای از عمق فهم حضرت نسبت به اهمیت این قیام می دانند.
در روز عاشورا، حضرت زینب (س) شاهد شهادت نزدیک ترین عزیزان خود بود، همچون امام حسین (ع)، فرزندانش، برادرانش و یاران خاندان پیامبر (ص). با این وجود روایات از آن حکایت می کند که در هیچ کدام از مواضع، از حضرت زینب (س) سخنی ناپسند یا حرکتی همراه با ضعف گزارش نشده است. او نه تنها ثبات خویش را حفظ کرد، بلکه پس از شهادت امام حسین (ع) سرپرستی کاروان اسرا را برعهده گرفت.
عقیله بنی هاشم
لقب «عقیله بنی هاشم» به معنای «زنی خردمند، بزرگوار و صاحب شأن در خاندان بنی هاشم» است. منابع لغوی «عقیله» را زنی می دانند که از نظر عقل، تدبیر و شخصیت جایگاهی ممتاز دارد. حضرت زینب (س) این لقب را به این علت گرفت که در خاندان بنی هاشم، بعد از شهادت امام حسین (ع)، عملا رهبر فکری و سیاسی شد و در بزنگاه هایی حساس، با سخنرانی های سنجیده و رفتاری عزتمندانه، بنی امیه را به چالش کشید.
بعد از فاجعه کربلا، حضرت زینب (س) در کوفه و شام، خطبه هایی ایراد کرد که از شاهکارهای بلاغت عرب و نمونه های عالی تحلیل سیاسی و دینی در تاریخ اسلام است.
در خطبه کوفه، حضرت زینب (س) مردم کوفه را به علت نفاق، عهدشکنی و بی تفاوتی در مقابل ظلم، مورد نکوهش قرار داد. در این خطبه، نوعی بازخوانی نقش مردم در وقوع فاجعه عاشورا دیده می شود که از بینش بالای حضرت زینب (س) حکایت دارد.
در شام و در دربار یزید، حضرت زینب (س) با سخنانی تند، سنجیده و مستدل، نه تنها یزید را رسوا کرد، بلکه زمینه روشنگری افکار عمومی شام را فراهم نمود. این خطبه نقشی اساسی در افشای چهره واقعی بنی امیه داشت.
زندگی بعد از عاشورا
بعد از آزادی از اسارت، کاروان خاندان به مدینه بازگشت. برخی گزارش ها از آن حکایت می کند که حضرت زینب (س) بعد از مدتی به شام تبعید شد و در آنجا دارفانی را وداع گفت. برخی هم اعتقاد دارند به کربلا یا مصر رفته و در آنجا وفات یافته است.
در هر صورت، فعالیتهای حضرت زینب (س) بعد از عاشورا محدود به عزلت یا سوگ نشینی نبود، بلکه به تشکیل گفتمان شیعیِ مقاومت و ظلم ستیزی کمک زیادی کرد.
ویژگی های شخصیتی و علمی
از مهم ترین خصوصیت های حضرت زینب (س) میتوان به مواردی همچون دانش و فصاحت اشاره نمود. در منابع آمده است که حضرت زینب (س) محدثه، عالمه و صاحب معرفت بود و بعضی از امامان شیعه به نقل حدیث از ایشان اشاره کرده اند. همینطور ایشان دارای ثبات و مدیریت بحران بود و در واقعه عاشورا و دوران اسارت، اوج قدرت مدیریت در بحران را نشان داد.
حضرت زینب (س) بعنوان تحلیل گری سیاسی فعالیت کرد و خطبه های وی در کوفه و شام، تحلیل دقیقی از اوضاع سیاسی و دینی جامعه عرضه می دهند. البته در کنار تربیت فرزندان، حضرت در مسایل اجتماعی و خانوادگی مشارکت فعال داشت و با توده های مردم در ارتباط بود.
بعضی از القاب مشهور ایشان عبارتند از عقیله بنی هاشم، عالمه غیر معلمه، شریکه الحسین (ع)، موثقه العارفین، بطلة کربلا، فاضله و کاملـه. هر یک از این القاب، ناظر به بعدی از شخصیت علمی، اخلاقی یا سیاسی ایشان است.
وفات و محل دفن
در رابطه با زمان و مکان وفات حضرت زینب (س) اختلاف نظر وجود دارد. تاریخ نگاران شیعه و سنی زمان وفات ایشان را سال 62 یا 65 هجری قمری دانسته اند.
مهم ترین دیدگاه ها در رابطه با محل دفن شامل دمشق، مدینه و مصر است. در رابطه با دمشق در سوریه باید دانست که آرامگاهی در زینبیه دمشق به حضرت زینب (س) منسوب است که مشهورترین دیدگاه میان شیعیان است.
همینطور برخی روایات، محل دفن را در بقیع می دانند، ولی اثری از قبر مشخص وجود ندارد. در رابطه با قاهره در مصر هم عنوان شده که در شهر قاهره هم مقبره ای به نام حضرت زینب وجود دارد که برخی آنرا در ارتباط با سفر ایشان به مصر و وفات در آنجا می دانند.
از میان این احتمالات، زینبیه دمشق بیشترین مقبولیت عمومی را دارد، گرچه دیدگاه قطعی در منابع اولین اسلامی عرضه نشده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان عطرحرم در مورد این مطلب