شاگردان امام هادی(ع) هسته اصلی نهضت علمی و فرهنگی شیعه را تشکیل دادند
عطر حرم: امام هادی (ع) همیشه بر حفظ وحدت شیعه تاکید داشتند و تلاش می کردند از هرگونه تفرقه و اختلاف در بین شیعیان جلوگیری نمایند.
خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه:
امروز نیمه ذی الحجة سالروز میلاد حضرت امام هادی ضد السلام است. امام علی النقی (ع) در خاندانی پا به عرصه جهان هستی گشود که اخلاق و انسانی مجّسم بودند، ادب و محبت بر سراسر این خانواده سایه گستر بود؛ کودک به بزرگ احترام می گذاشت و بزرگ در محبت و مهر به کودک پیش قدم بود. امام هادی (ع) در دوران امامت خود، که مصادف با اوج قدرت و سرکوبگری خلفای عباسی بود، با تدبیر و هوشمندی به تبیین معارف الهی، نشر سنت نبوی، و هدایت جامعه شیعه پرداختند.
امام هادی (ع) در حالی که انحرافات فکری و اعتقادی رو به گسترش بود، با جدیت به تبیین معارف ناب اسلامی و احیای سنت اصیل نبوی اهتمام ورزیدند. ایشان با شناخت عمیق از منابع حدیثی، به نشر احادیث صحیح و مبارزه با روایات جعلی و تحریف شده ای که توسط دشمنان و جریان های منحرف در جامعه ترویج می شد، پرداختند. این اقدام اهمیت بالای ی در حفظ اصالت دین ایفا کرد.
در عصر امام هادی (ع)، شبهات زیادی در زمینه های اعتقادی و کلامی مطرح می شد. ایشان با بینش عمیق و استدلال های محکم، به این شبهات پاسخ می دادند و بنیان های فکری شیعه را تقویت می کردند. با عنایت به تلاشهای خلفای عباسی برای تضعیف جایگاه ائمه (ع)، امام هادی (ع) همواره بر اهمیت و جایگاه رفیع امامت و ولایت تاکید می کردند و این جایگاه را بعنوان ادامه رسالت نبوی معرفی می نمودند. ایشان شیعیان را به تدبر در آیات قرآن کریم و فهم عمیق معارف دینی تشویق می کردند با بصیرت و آگاهی، از دام انحرافات مصون بمانند.
یکی از مؤثرترین روش های تبلیغی امام هادی (ع)، تربیت شاگردان و اصحاب برجسته بود که هر یک به مثابه ستاره ای در آسمان علم و معرفت می درخشیدند. امام (ع) بر تعلیم و تربیت شاگردان خود نظارت مستقیم داشتند و آنان را در راه رشد علمی و معنوی هدایت می کردند. این شاگردان، هسته اصلی نهضت علمی و فرهنگی شیعه را تشکیل می دادند. ایشان بعد از تربیت شاگردان، آنان را به مناطق مختلف جهان اسلام گسیل می داشتند تا به نشر معارف خاندان (ع) و هدایت مردم بپردازند. این اقدام، دایره نفوذ فکری تشیع را گسترش داد.
در دوران اختناق، ارتباط مستقیم با امام (ع) دشوار بود. بنابراین امام هادی (ع) از راه شاگردان مورد اعتماد خود به مسایل فقهی و شرعی شیعیان پاسخ می دادند و نیازهای شرعی آنان را رفع می کردند. امام هادی (ع) در مقابل جریان های فکری و اعتقادی منحرف، موضعی قاطعانه اتخاذ نموده و به مبارزه با آنها پرداختند:
مقابله با غالیان و فرقه های انحرافی: غلو و فرقه های انحرافی یکی از بزرگترین چالش های فکری آن دوران بود. امام (ع) بشدت با غالیان و فرقه هایی که ادعاهای باطل در رابطه با ائمه (ع) داشتند، مقابله کرده و خطر انحرافات آنان را گوشزد می کردند.
روشنگری در مقابل مکاتب فکری منحرف: ایشان با بصیرت و آگاهی، به روشنگری در مقابل مکاتب فکری منحرفی که به ترویج افکار باطل می پرداختند، اقدام می کردند و با استدلال های متین، بطلان آنها را آشکار می ساختند.
حفظ وحدت شیعه و پیشگیری از تفرقه: امام هادی (ع) همواره بر حفظ وحدت شیعه تاکید داشتند و تلاش می کردند از هرگونه تفرقه و اختلاف در بین شیعیان جلوگیری نمایند. این وحدت، برای حفظ بقای تشیع در دوران سخت عباسی، حیاتی بود.
برقراری ارتباط با شیعیان
با وجود محدودیت های شدید اعمال شده از جانب خلفای عباسی، امام هادی (ع) به شیوه های متعدد با شیعیان خود ارتباط برقرار می کردند: در دوران اختناق عباسی، امام (ع) مجبور بودند از شیوه های پنهانی و زیرزمینی برای برقراری ارتباط با شیعیان استفاده نمایند. این امر شامل استفاده از شبکه ای از وکلا و رابطین مورد اعتماد بود. نامه ها و پیام های امام (ع) به مناطق مختلف ارسال می شد و از این طریق، ایشان به راهنمائی شیعیان و پاسخگویی به سوالات آنان می پرداختند. امام (ع) با اشراف کامل به وضعیت شیعیان در مناطق مختلف، به نیازهای فکری و اجتماعی آنان توجه ویژه ای داشتند و در حد امکان به رفع مشکلات و هدایت آنها می پرداختند.
ابعاد و ساختار شبکه وکالت
یکی از مهم ترین ابزارها و ابتکارات امامان شیعه، بخصوص در دوران اختناق عباسی، تأسیس و گسترش شبکه وکالت بود. این شبکه، نقشی محوری در حفظ و گسترش تشیع و ارتباط شیعیان با امام زمان خود ایفا کرد.
شبکه وکالت، سیستمی متشکل از وکلای مورد اعتماد امام بود که به شکل پنهانی در مناطق مختلف فعالیت می کردند. هدف اصلی این شبکه، برقراری ارتباط مستقیم و امن بین امام و شیعیان، و همینطور جمع آوری وجوهات شرعی (مانند خمس و زکات) و ارسال آنها به امام بود. در دوران سلطه عباسیان، فشار بر شیعیان و ائمه (ع) به اوج خود رسیده بود. شبکه وکالت با تشکیل یک ساختار سازمان یافته، امکان ارتباط امام با شیعیان را فراهم می آورد و به حفظ هویت شیعی، نشر معارف خاندان (ع) و پیشگیری از انحرافات کمک شایانی کرد. این شبکه، ستون فقرات جامعه شیعی محسوب می شد.
شبکه وکالت دارای یک ساختار سلسله مراتبی بود که کارآمدی و امنیت آنرا تضمین می کرد. وکیل الوکلا این فرد در رأس شبکه قرار داشت و نزدیک ترین و مورد اعتمادترین شخص به امام بود. او مسئول هماهنگی کلی فعالیتهای شبکه، ارتباط مستقیم با امام، و انتقال پیام ها و وجوهات به ایشان بود. وکلای ارشد مسئول مناطق جغرافیایی بزرگ تر بودند و بر عملکرد وکلای جز در محدوده خود نظارت داشتند. آنها هم با وکیل تام الاختیار و گاهی به شکل مستقیم با امام در ارتباط بودند. وکلای جز در شهرها و مناطق کوچک تر فعالیت می کردند و ارتباط مستقیم با شیعیان محلی داشتند. وظیفه اصلی آنها، جمع آوری وجوهات شرعی، پاسخ به سوالات فقهی و اعتقادی شیعیان، و حل و فصل اختلافات بود.
وکلای شبکه وظایف گوناگونی را بر عهده داشتند که همگی در جهت حفظ و تقویت تشیع بود. مهم ترین وظیفه وکلا، برقراری ارتباط با امام بود. آنها پیام ها، سوالات و مشکلات شیعیان را به امام منتقل می کردند و پاسخ ها و دستورات ایشان را دریافت کرده و به شیعیان می رساندند. همچنین، وجوهات شرعی را به امام تحویل می دادند. وکلا بعنوان مبلغان دین، به ترویج احکام و معارف دینی، پاسخ به شبهات اعتقادی و کلامی، و هدایت شیعیان می پرداختند. آنها نقش مهمی در تبیین آموزه های خاندان (ع) و پیشگیری از انحرافات داشتند. یکی از وظایف اصلی وکلا، دریافت خمس، زکات، نذورات و سایر وجوهات شرعی از شیعیان و ارسال آنها به امام بود. این وجوهات برای اداره امور شیعیان، کمک به نیازمندان و پشتیبانی از فعالیتهای فرهنگی و تبلیغی مورد استفاده قرار می گرفت. وکلا در نقش معتمدین امام، به حل و فصل اختلافات میان شیعیان، رسیدگی به مشکلات و نیازهای آنان، و عرضه کمک های لازم می پرداختند. آنها پناهگاه شیعیان در دوران سخت بودند.
وکلا در شناسایی و معرفی افراد منحرف و فرقه های ضاله به امام نقش داشتند و با روشنگری و اطلاع رسانی، به مبارزه با این انحرافات می پرداختند. شبکه وکالت به سازماندهی شیعیان در مناطق مختلف کمک می کرد و با تشکیل یک تشکیلات منسجم، از نفوذ دشمنان و تفرقه در بین شیعیان جلوگیری می کرد. شبکه وکالت در دوران امام هادی (ع) به اوج سازمان یافتگی خود رسید و زمینه ساز آمادگی شیعیان برای دوران غیبت صغری شد. این شبکه، میراثی گرانبها از دوران امامت ائمه (ع) است که نشان دهنده تدبیر و دوراندیشی آنان در حفظ و گسترش تشیع در سخت ترین شرایط است.
منبع: atreharam.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان عطرحرم در مورد این مطلب